mezbaha no 5

[bluemoon24]

kurt vonnegut'un, ii. dünya savaşı sırasında esir düşen amerikan askeri billy pilgrim'in öyküsünü anlattığı romanıdır. savaşın anlamsızlığı üzerine yazılmış en güzel kitaplardan biridir. ayrıca pilgrim'in zaman içinde sürekli yer değiştirmesi ve hayatını bir geçmişten bir gelecekten yaşıyor olması boyutunda düşünülürse fantastik sayılabilecek bir kurguya da sahiptir.



alıntı:



oğullarıma, ne olursa olsun asla bir katliama dahil olmamalarını ve düşmanların katledildiğine dair haberler aldıklarında da tatmin veya coşku duymamalarını söyledim.



***



katliam makineleri üreten şirketler için çalışmamalarını ve böylesi makinelere ihtiyacımız olduğunu düşünen insanları küçümsediklerini dile getirmelerini de söyledim onlara.



***



tanrım, değiştiremeyeceğim şeyleri kabul etmek için dinginlik, değiştirebileceğim şeyleri değiştirmek için cesaret ve aradaki farkı anlamak için de bilgelik ihsan eyle bana.



billy pilgrim'in değiştiremeyeceği şeyler arasında geçmiş, bugün ve gelecek de vardı.



***



başka bir defasında rosewater'ın bir psikiyatra şunları söylediğini duydu billy: bana öyle geliyor ki, siz psikiyatrların yeni yeni bir sürü şahane yalan uydurmanız gerekecek. aksi takdirde insanlar artık yaşamaya devam etmek istemeyecekler.



***





hayatta kalmak konusunda ingiliz şöyle demişti: eğer dış görünüşünüzle gurur duymamaya başlarsanız, ölüp gidersiniz. birkaç kişinin şu şekilde öldüğüne şahit olmuştu: başlarını dik tutmamaya başladılar, sonra tıraş olmamaya ve yıkanmamaya, sonra yataktan hiç çıkmamaya, sonra da konuşmamaya. en sonunda ölüp gittiler. bu konuda söylenecek tek bir şey var: ölmenin son derece kolay ve acımasız bir yoludur bu. hadi geçmiş olsun.

tanrım,

değiştiremeyeceğim şeyleri kabul etmek için

dinginlik



değiştirebileceğim şeyleri değiştirmek için

cesaret



aradaki farkı anlamak için de

bilgelik ihsan eyle bana



savaş konusunda yazılan çok iyi bir kitap olmasının yanı sıra, müthiş bir dördüncü boyut* algısına sahip eserdir. kitapta geçen uzaylılar, insanların aynı anda yalnızca üç boyutu görebildiklerini oysa kendilerinin, dördüncü boyutu da bütün açıklığı ve çıplaklığıyla görebildiklerinden bahsederler. bu da onlara, geçmişten, bugüne ve geleceğe doğru uzanan bir yaşam çizgisi olarak zamanın, yaşananların ve insanların süreklilik taşıdığını göstermekte her baktıklarında, geçmişteki olayları, geçmişte yaşananları ve gelecekte olanları da görebilmelerini sağlamaktadır. insanlar nasıl, bir ormana baktıklarında ağaçların perspektiflerini algılayabiliyorlarsa, uzaylılar* da, zamana bakıp, geçmişin ve insanların perspektiflerini yakalayabilirler. insan, her zaman vardır. geçmiş, yaşanıp üzeri kapatılan bir zaman dilimi değildir. geçmiş, bugünün gerisinde yaşamaya devam eder ve aynı zaman da gelecek de kendi örüntüsü içinde gelişmeye ve devinmeye devam edecektir. dördüncü boyutu görebilenler, bunun da farkına varabilirler.



bu geçmiş ve gelecek arasındaki belirlenimcilik*, kitapta şu örnekle çok açık bir şekilde ortaya konur:



billy, tralfamadorlulara evren'in nasıl patladığını sorar. onlar da evren'i, uçan dairelerinde kullandıkları yakıtları denerken bir pilotun yanlış bir düğmeye basması sonucu patlatacaklarını söylerler. billy, dört boyutu da görebilen tralfamadorlulara, bunun olacağını bildikleri halde bunu neden engellemediklerini sorar. onlar da şu cevabı verirler: pilot o düğmeye her zaman bastı ve her zaman da basacak. biz işine hiçbir zaman karışmadık ve hiçbir zaman da karışmayacağız. çünkü o an, bu şekilde yapılandırılmıştır.



Kaynak: İtüSözlük