[bluemoon24]

tasavvufi manada, şeyh'in elinde itirazsız, yorumsuz ve tamamen iki dudağı arasındaki kelama nazır yaşayan müridin halidir.



müridin bakışından, şeyh'in despotik anlamda iktidar kurduğu söylenilebilir. ancak şeyh'in de o yollardan geçtiğini düşününce, büyük resimde durum kişinin ruhsal olgunluğu kazanması adına, kendinden önce o yollardan geçen birinden yardım almasıdır.



mevlana bu durumu açıklarken: senin geçtiğin yolda dikenler, taşlar, bataklıklar var, ve gözün de bağlı. öyleyse bir yol gösteren olmazsa yapamazsın demiştir. tasavvufi eğitimden geçen insanın dünyaya bakışı ve kişisel varoluş felsefesine dair bilgisi de bu öğretinin durumuna uygun haldedir.



şeyh'in elinde bu mertebe bir tevekküle, fena fiş-şeyh denmekteyken. bu aşamayı tamamlayıp şeyh'ini aşan mürid, fena fir-resül mertebesine erer ki, kendisinin artık peygamberin sünnetinin yoluna bırakmış demektir. bu noktada da kendisi şeyh mertebesine yükselmiş değildir. bir sonraki aşamaya yani fena fillah'a ulaşması gerekmektedir.



bu mertebe, artık allah'ın bütün emirleri karşısında tam manasıyla gassalık elinde meyyit gibi olmak ile mümkündür. sorgusuz sualsiz bir teslimiyetten ziyade, allah'ın mutlak hakîm oluşuna kanaat getirmek suretiyle, isyan etmek yerine, anlamaya çalışmak meselesidir. bu noktada artık mürid şeyh olabilir ve kendi sohbet halkasını oluşturabilir.



tabi günümüzde, tarikat sistemi bu ciddiyette uygulanıyor mudur bilmiyorum.

kısaca emre itaat et kurtul mantığıdır. her ne kadar ilk bakışta şeyhe yönelik olduğu akla gelse de esasında emir ve yasaklar hususunda imanın derecesine göre pure itaat, sorgusuz sualsiz* kabul ve emr i bil maruf nehy i anil münker düşüncesinde sıfır olmak.

fakat günümüze uyarlanması son derece zordur, zira ortada ne kendini teslim edecek gassal, ne de -kişisel anlamda- doğru gassalı tesbit edebilecek dinginliğe sahip ruh kalmıştır. ya da hiçbiri.



*sorgusuz sualsiz kabul denmişse de sorgusuz sualsiz kısmına gelene dek bir çok sorgu sual zaten geçirilmiştir ki, sorgu sual kısmı geçilmesi düşünülen, ya da sorgu sual sonrası ulaşılan eşik değerinden sonraki kısımdır. eşiği geçmek ya da geçmemek geçmek ise, sorgusuz sualsiz geçmek ya da sorgulayarak yola devam etmek.



Kaynak: İtüSözlük