güneş dil teorisi

[bluemoon24]

bildiğiniz takdirde, şehmus okurun tur101 dersinden aa ile geçmeniz garantidir.

cumhuriyet'in ilk yılarında 'bunca insanı bir arada tutacak sağlam milliyetçi temeller atmak gerek' düşüncesi ile ortaya atılmış teoridir. teori * tüm dilerin kaynağının türkçe olduğunu iddia eder. hatta öyle iddia eder ki alfabemizin ilk harfnin 'a' olmasının sebebibi ilk insanın güneşi görüpte çıkardığı sesle ilişkilendirir. bu sebepten dolayı adı güneş-dil teorisi olmuştur. bir süre sonra teoriyi ortaya atanların bile amma saçmalamışız dedikleri rivayet edilir.



bu teori türk-tarih tezi ile eş zamanlı yürütülmüştür.

askeri alanda bir deha olan atatürk, ülkeyi imkansız bir şekilde kurtardıktan sonra yeni bir düzen kurma çalışmalarına başlamıştır. kendisi, hilafetin kaldırılması, cumhuriyetin ilanı, kılık-kıyafet devrimi gibi önemli konularda büyük başarılar sağladıktan sonra pek de yetkin olmadığı edebiyat alanında uzmanlardan yardım almış ve düşünce liderliğini başkalarına bırakarak, adeti olmayan bir şekilde yönlendirilmiştir.

bir davette yapacağı konuşmanın metnini yazan mustafa kemal, türkçeleştirilmesi için metni yaverine verir. konuşmasını kağıttan okuyarak yaparken kendi dediğinden birşey anlamayan mustafa kemal, kağıdı katlayıp cebine koyar ve konuşmayı aklından yapar.

işte güneş dil teorisi için sonun başlangıcı böyle olmuştur









atatürk'ün hararetle savunduğu ve bazı üniversitelerde ders olarak okuttuğu teori.

geçen seneki itü türkçe günleri'ndeki yavuz bülent bakiler söyleşisinde adamın birinin * *ısrarla savunduğu teoridir. işin garip tarafı adam türkçe'de aslında bazı harflerin olmayışını *bak ben m diyebiliyorum hem de türküm öyleyse neden olmasın cinsi bi lafla çürütmeye çalışıyordu. oysa ki türkçe'de peltek harf olmadığını * hepimiz biliyoruz, buna karşın peltek söyleyebiliyoruz. di mi ya... **

türkçe'nin eskiliğini ispat etmek, hiç olmazsa ileri sürmek amacıyla ortaya atılmıştır.güneş dil teorisi,türkçe ile batı dilleri arasında ortak bir kaynak bulunduğuna da dikkat çekiyordu.bu bakımdan, güneş dil teorisi, batıdan gelen sözcüklere karşılık bulmada bir esneklik getiriyordu.her sözcüğün türkçesi aranacak, her yeni terim, türkçe köklerden, türkçe eklerle kurulacaktı.

atatürk bu teoriyle yerli ve yabancı dilcilerin dikkatini türk diline çekip bundan türk ulusunun yararlanmasını istemiştir.

atatürk'ün önce destekleyip sonra büyük bir hata yaptığını anlayıp vazgeçtiği kuramdır.

teori özetle şudur

ilk insanlar daha mağarada yaşarken konuşma bilmiyorlardı.daha sonra dışarı çıkan insan güneşi görür ve a der.işte bu ilk konuşmadır ve bu konuşmayı yapanda türktür.ve böylece bütün dillerin kaynağı türkçedir



fakat ben bunu üniversiteye gelene kadar sadece bir geyik sanıyordum ve geyik olmadığını öğrenmek benim için çok acı bi deneyim oldu.marmara üniversitesinde hazırlığıı bitirmiş bölüme geçmişim ikinci hafta derslere girmeye başlamışım ilk dersimiz türk dili.

ahmet yesevi üniversitesinde master yapmış olan ve bunu bize de ısrarla öneren neslihan hocamızın faşist olduğunu anladıktan sonra ben önüme pengueni almış dersle alakamı kesmiş bir şekilde sınıfta bulunmaktayım hoca kısa bir dil tanımı yaptıktan sonra öğrencilere soru sormaya başlar.



hoca:sizce insanlığın ilk kullandığı ses nedir.



sınıftan sesler:adır edir ödür...



hoca:neden adır peki diye bi arkadaşa yönelir.



arkadaş:bütün alfabelerde en başta, o yüzden bence adır dedi.sınıftan baya bi destek buldu sonra bu. bende o arada hem derse katılıyım hemde dalga geçeyim diye bi atılım yaptım



ben:hocam şimdi ilk insanlar mağarada yaşıyomuş türkmüş bunlar sonra biri mağaradan dışarı çıkmış, güneşi görmüş a demiş, böylece ilk dil olmuş dedim. hoca gözlerinde bir parıltı, hazine bulmuş bir defineci gibi bir heyecanla bana bakarak aaa sen nereden biliyosun bu teoriyi demesiyle ben kendimi bir süre anlamlandıramadığım bir dumur denizinde boğulmaktan son anda kurtarıp elimdeki penguen'in mi yoksa bu okulunmu daha komik olduğunu sorgulama ihtiyacını hayatımdan silerek yaşama geri döndüm ve o günden sonra bir daha da türk dili dersine girmedim, girmemeyi herkese öneririm, zira kendisi yoklama almayarak eğitim öğretime yapabileceği en büyük katkıyı yapmaktadır.bundan dolayı kendisine sonsuz teşekkürlerimi iletiyorum, sizde iletin.



teoriye göre türkler çok büyük bir şelaleden akan suyu görüp ne yaygara demişler ve artık o şelalenin adı niagara olmuş . bir başka örnek ise, çok uzun bir nehrin fark edilmesi üzerine türklerin amma uzun demeleri sonucunda o nehrin amazon adını almasıdır.





görüldüğü üzere bu teori tamamiyle saçmalıklar üzerine kurulu bir teoridir. bunun atatürk tarafından desteklenme nedeni ise atatürk'ün -siyasette çok zor birşey olan- yaptığı hatayı görüp geri adım atmasına bir dayanak olarak güneş dil teorisini göstermesidir.

atatürk, dilde sadeleşme çalışmalarına önem vermiştir, bu amaçla türkçe'deki yabancı kelimelerin yerine öztürkçe kelimeler türetilmesini istemiştir. durum o kadar abartılmıştır ki hergün radyodan yabancı kelimeler okunmakta, halk da bu kelimelere para karşılığı öztürkçe kelimeler uydurmaktaydı.

bu öztürkçe kelimelerin halk tarafından anlaşılamadığının atatürk de farkına vardı. bunu gördükten sonra dilde sadeleşme çalışmalarını durdurmaya karar verdi. o sıralarda tanıştığı bu teori, tüm dillerin kökeninin türkçe olduğunu savunuyordu. böylece hiçbir kelimenin yerine yeni kelimeler uydurmaya gerek kalmayacaktı ve dilde sadeleşme çalışmalarına da son verilecekti.

atatürk'ün türk dil kurultayı'na 3 yıl arayla gönderdiği tebrik mesajları bunu açıkça belli eder. 27 eylül 1934 yılındaki kurultaya gönderdiği tebrik mesajında dil bayramından ötürü, türk dili araştırma kurumu genel özdeğinden, ulusal kurumlarından birçok kutunbitikler aldım. gösterilen güzel duygulardan kıvanç duydum. ben de kamuyu kutlarım. 27 eylül 1937 yılında gönderdiği mesajda ise dil bayramı münasebetiyle, türk dil kurumunun hakkımdaki duygularını bildiren telgraflarınızdan çok mütehassis oldum. teşekkür eder, değerli çalışmalarınızda muvaffâkiyetinizin temâdîsini dilerim. bu iki mesaj arasındaki fark aslında herşeyi açıkça göz önüne serer.

atatürk güneş dil teorisinin de saçma olduğunun farkındaydı ve bu teoriyle dalga geçerdi. bir akşam yemeğinde dil konusunda araştırma yapanlara şöyle söylemiştir: demin duş yapaarken baktım, su yukardan düşüyor, bunun adı ondan duş olmuş, fransızlar da bizden almışlar bu kelimeyi

sonuçta bu teori, dilde sadeleşmeye son verme ve halkın konuştuğu gibi yazmasına, yazdığı gibi okumasına yaramıştır...

1936 senesinde yapılan 3. türk dil kurultayında imzalanan teorinin raporu ve komisyon üyelerinin tam listesi de şu adrestedir.

http://tdkkitaplik.org.tr/...

güneş dil kuramı bugün bilimsel düzlemde ele alınamayacak bir kuramdır.

doğru ancak, bu tür olguları değerlendirirken tarihten çalmanın da pek sağduyulu bir davranış olmadığı bir gerçektir.

güneş dil kuramı doğrudan m. kemal atatürk'ün türk diline kazandırmak istediği bir çalışmadır.güneş dil kuramı istenildiği gibi bir katkı sağlamış mıdır bugün bunu söylemeyiz belki ancak onun başka bir hedefi vardı:bağımsızlık savaşı'ndan çıkmış yorgun ancak başı dik anadolu'nun yeni kuşaklarına anadili sevgisini aşılamak.

evet belki bu amaç gerçekleştirilmeye çalışılırken birtakım ulusal yaptırımlı yöntemler uygulanmıştır ancak hedef kesinlikle ve kesinlikle ırkçılık değildir.

güneş dil kuramı bir kuramdan öte bir felsefedir, bir düşün biçimidir der türk dil kurumu genel yazmanlarından ömer asım aksoy ve yine onun türk dili,mayıs 1981 yılı 670. sayısındaki yazısından bir alıntıda: yine bu kurultayda -üçüncü türk dil kurultayı-, dil kurumu genel yazmanı ibrahim necmi bir konuşma yaparak, güneş dil teorisini, dilimizdeki bütün yabancı sözcükleri türkçe diye korumak için ileri sürülmüş sananların 'büyük bir gaflet ve yanlışlık içine düşmüş olduklarını' belirtmişti diye aydınlatır.

bu kuram saygıyla anılmalıdır, bu kurama çamur atılmamalıdır ve kara çalınmamalıdır.

güneş dil kuramı hakkında atıp tutmamak için size birkaç yapıt önerisinde bulunabilirim:

-yücel, tahsin, dil devrimi ve sonuçları, can yay. 2006

-özdemir, emin, dil devrimi,tdk yay,1980

bunlar yalnızca başlamak için daha büyük bir kaynakçayı şu yazıyı okuduktan sonra da edinebilirsiniz:



http://www.dildernegi.org.tr/...

atatürkün bir dilbilimci olmadığını anlamamıza yarayan teori, komedidir.



orjini atatürk değildir. bütün diller ilk insanın güneşe bakıp a demesiyle oluşmuştur şeklindeki orjinali avrupalı bir bilim adamı tarafından ortaya atılmış, atatürk de bu teoriye, işte o ilk insan türktü ksımını eklemiştir



Kaynak: İtüSözlük