BAĞLAMA VE TEZENE TUTUŞU

[yas_min]

Bağlamanın Tutuluşu

Çalgıların tutuluşu ve çalınış biçimleri, çoğunlukla insanların doğal duruş ve oturuş pozisyonlarına göre geliştirilmiştir. Yapısal olarak ta insanların bu pozisyonlarına göre şekillendirilmiş ve bir çalış tekniği kazandırılmıştır.

Bağlama ise hem çalınış biçimi, hem de yapısal (fiziksel) olarak insanın oturuş pozisyonuna göre geliştirilmiş çalgılardandır.

Bağlamadan temiz ve güzel bir ses çıkarmak için ilk şart, çalgının doğru tutulmasıdır. Bağlamanızı doğru tutabilmek için aşağıdaki kuralları dikkatle uygulamanız gerekmektedir.

1- Vücut yapınıza uygun bir sandalyeye dik olarak oturunuz. Ayaklarınızı yerden destek alabilecek şekilde ve topuklar birbirinden 30-35 cm açıklıkta rahatça yere basınız.

2- Bağlamanın teknesini sağ bacağınız ile vücudunuzun birleştiği bölgeye
yerleştiriniz. Bu konumda bağlamanın göğsü tam karşıya bakmalıdır. (Fotoğraf No 1 ) Sağ kolunuzu üstten fotoğraftaki gibi bağlamaya koyarak hem yere doğru hem de vücudunuza doğru bir kuvvet uygulayarak sol elinizin yardımı olmadan 1 numaralı fotoğraftaki gibi dengede durmasını sağlayınız. Bağlamanın sapını yere paralel konumdan çok az yukarıya doğru kaldırarak hafif çapraz bir konuma getiriniz.


Sol El Pozisyonu

Sol elinize ve parmaklarına herhangi bir kuvvet uygulamadığınız zaman doğal konumda 2 numaralı fotoğraftaki gibidir.

Bu konumda baş parmak ile işaret parmağı arasındaki boşluğa dikkat edildiğinde ''U'' şeklinde bir ovalliğe sahip olduğunu göreceksiniz. Bağlamanın sapı ise elinizin bu biçimine göre yapılmıştır.

Sol el parmaklarına herhangi bir kuvvet uygulamadan sapa getirerek herhangi bir perdede sol eldeki bu ovalliği 3 numaralı fotoğrafta görüldüğü gibi sapa temas ettiriniz.





Perdelere Basış

Sapa temas etmiş durumda olan sol elinizin işaret parmağını (1. parmak) dik ve tırnak bağlamanın göğsünü gösterecek şekilde basınız. (Fotoğraf No: 4) Diğer parmaklar ise sapın üzerinde, tele basmadan fakat her an basacakmış gibi bir konumda durmalıdır .

2., 3., ve 4.parmakların da perdelere basış şekli işaret parmağında (l. parmakta) olduğu gibi yine dik ve tırnak bağlamanın göğsünü gösterecek şekilde olmalıdır. (Fotoğraf No: 5)





Sol Eldeki Yanlış Pozisyonlar

6 numaralı fotoğrafta sol elin yanlış bir pozisyonu görülmektedir. Bu pozisyonlardaki ilk hata işaret parmağının (1. parmağın) yatık ve tırnağın bağlamanın göğsünü değil yukarıyı göstermesidir. Bu şekilde basan parmağın daha çok yatay bir çalış pozisyonuna sahip olan bağlamanın sapı üzerinde hareket etmesi daha güç olacaktır.

İkinci bir hata ise 2.,3. ve 4 parmakların sap üzerinde değil, sapın altında durmasıdır. Bu konum da parmakların yerinden çıkıp perdeye zamanında basması zor olacaktır. Bu nedenle 2., 3. ve 4. parmaklar ve sol elin konumu 4 numaralı fotoğraftaki gibi olmalıdır.

Bu fotoğrafta görülen diğer bir hata ise baş parmağın duruşudur. Bu pozisyonda baş parmağın işaret parmağı ile aynı hizada olması gerekirken sapın arka tarafına kaymıştır. Baş parmak kullanılması gerektiği zaman parmağın bu pozisyondan çıkıp perdeye zamanında basması çok zordur.


Tezenenin Tutuluşu

Sağ elinize ve parmaklarına herhangi bir kuvvet uygulamadığınız zaman doğal konumda 7 numaralı fotoğraftaki gibi olduğunu göreceksiniz.* Bu konumdaki elinizin baş parmağının ucu ile işaret parmağının arasına tezeneyi koyarak hafifçe tutunuz. Elinizin 8 numaralı fotoğraftaki şekli aldığını göreceksiniz. Tezenenin en doğru tutuş şekli olan bu konuma tel üzerinde de dikkat ediniz.






Tezenenin Telde Çalışması
(Telden Ses Çıkarma)

Tezene tuttuğunuz elinizi hiç bozmadan göğsün tam ortasına 9 numaralı fotoğrafta görüldüğü gibi tezenenizi telin üzerine koyunuz.

Daha sonra baş parmağınızın ucu ile dışa doğru ve bilekten gelen bir hareket
İle aşağıya doğru itiniz.

Aşağıda kalan tezeneyi yukarıya doğru bu defa işaret parmağınızın ucuna kuvvet uygulayarak yukarıya ve göğüse doğru yine bilekten gelen bir hareket ile çekiniz.

Bağlamada tezenenin çalışması ya aşağıya ya da yukarıya doğrudur. Tezene
Çalışırken sağ eldeki hareketin bileği aşıp dirseğe ve omuza ulaşması doğru değildir.




Bütün hareketler bilekten ve ilgili tel üzerinde teli fazla aşmadan mümkün olduğu kadar küçük hareketler ile yapılmalıdır. Tezene yukarıdan aşağıya doğru vurulduğunda çok aşağıya, aşağıdan yukarıya doğru çekildiğinde çok yukarıya çıkmamalıdır. Çünkü geniş hareketler (büyük hareketler) için daha çok zaman gerektiğinden küçük süreli (küçük zamanlı) notaların icrasında büyük hareketlerle sol elin bastığı seslere yetişemeyeceğinden sesler bozuk çıkacaktır. Bu nedenle sağ eldeki hareketler tek tel üzerinde (tavırlar hariç) ve küçük olmalıdır.


Tezene ile yukarıdan vurarak ve aşağıdan çekerek çıkardığınız sesler birbirine eşit frekansta (şiddette) ve dengeli olmalıdır. Bu dengeyi sağlayabilmek için eliniz ve tezeneniz tel üzerinde 9 numaralı fotoğrafta görüldüğü gibi olmalıdır.


Sağ Eldeki Yanlış Pozisyonlar

Tezene ve elin 10 ve 11 numaralı fotoğrafta görüldüğü gibi çalışması durumunda yukarıdan vurduğunuz sesler ile aşağıdan çektiğiniz seslerin şiddeti birbirine eşit olmayacaktır. Bu nedenle 10 ve 11 numaralı fotoğrafta görülen el ve tezenenin pozisyonu yeterince doğru değildir.




12 numaralı fotoğrafta tezene ve el hem alt eşiğe fazla yaklaşmış hem de 2., 3. ve 4. parmakların duruşu elin doğal duruşuna aykırıdır. Böyle bir pozisyonda çalgıdan çıkaracağınız sesler hem sert hem de doğal olmayacaktır.

13 numaralı fotoğrafta ise görüldüğü gibi tezene ve el göğüsün ortasında değil bu defa sapa fazla yaklaşmıştır. Bu pozisyonda çıkaracağınız sesler yine çalgının gerçek tonunu (tınısını) yansıtmayacak ve aşırı yumuşak olacaktır.



Bu nedenle 12 ve 13 numaralı fotoğraflardaki el ve tezene pozisyonları da yeterince doğru değildir.