Bilim Dili Türkçe Yazım Dili Türkçe

[shamanic]

Prof. Dr. Hilmi HACISALİHOĞLU

Gezegenimizde irili ufaklı 30.000 farklı dil konuşulmaktadır. Bunların bir kısmının 25-30 kişilik kabilelerde geçerli birkaç yüz kelimelik diller olmalarına karşın bir kısmı da dünyaca yaygındır. Dünyaca yaygın dillerden biri de Türkçemizdir. Türkçemiz okunduğu gibi yazılan ya da yazıldığı gibi okunan, grameri kolay ve mantıklı, alfabesinde kafa karıştıran harfleri olmayan bir dildir. Desimal sisteme en mantıklı uyum sağlayan dildir. Bir, iki,... dokuz; on, o bir, on iki,...; on dokuz;... doksan, doksan bir, doksan iki,... doksan dokuz,... Bu uyumlu sayma ve dil sistemi örneğine bir eş daha bulamayız. Bu husus ABD'de son yıllarda en çok satılan Being Digital isimli kitapta teyit edilmekte ve Türkçe, uluslar arası bilgisayar için en uygun dil olarak tanımlanmaktadır.

Bunu göremediği için, Türkçe bilim değildir... diyen YÖK başkanımız, neden onu bilim dili yapmak için hiçbir işlem yapmıyor, daha hangi makama yükselmeyi bekliyor?

İngilizce ve Rusça gibi dillerin konuşulduğu ülkelerde, yabancı dillerdeki yayınları anında kendi dillerine tercüme edip, daha 20-25 yaştaki araştırmacılarının yayınları anında kendi dillerine tercüme edip, daha 20-25 yaştaki araştırmacılarının ellerine sunan merkezleri vardır. Böylece, bu merkezi kuramayan ülkelerin gençlerine oranla, onların gençleri, ana dillerinden başka dilleri (ki hepsini öğrenmek zaten imkânsız) öğrenmek için zaman harcamak yerine, gelişmeleri, yenilikleri kendi ana dillerinden takip ederek zaman kazanmaktan başka kendi dillerine yeni kelimeler de kazandırmaktadırlar.

Lisan öğrenmeye karşı değiliz, ancak insanlar kendi ana dillerinde daha kolay öğrenirler, yaratıcılık ana dille olur. İnsanlar rüyalarında bile ana dillerini kullanırlar. Bu nedenle ana dilimizde eğitim esastır, böylece ana dilimize yeni terimleri de yerleştirmiş oluruz. Örneğin bir uzay mekiği ile 1.500 yeni kelime İngilizceye girmiştir. Bunların Türkçe karşılıkları bize yasak mıdır? Bunları kim Türkçeleştirecektir? Yabancı dil öğrenmek elbette güzel bir iştir ama, bir yabancı dil bilmek, bilim adamı olmak için, bugünkü koşullarda gerekli koşul gibi görünüyorsa da yeterli koşul değildir.

Yabancı dil hayranlığımız tabelâlarımıza kadar inmiştir. (Hotel, motel, hospital, market, restaurant...) Taşradan gelen sadece Türkçe bilen bir Türk vatandaşını Bilkent Plâza'ya bırakırsak yabancı bir ülkede olduğuna inanır. Bunun yanında gramer yapısı bakımından Türkçemizle mukayese edilemeyecek kadar düzensiz olan ve bilim dili sayılan dillerin sahipleri bizim yaptığımızın aksine, dillerini koruma ve geliştirme kanunları çıkarıyorlar. (Örneğin 1994'de Fransa'nın çıkardığı dil kanunu) Eğer dilimize sahip çıkmazsak, dün bir bilim dili olan ve sahip çıkılmadığı için bugün ölü sayılan Lâtince gibi, yarın bizim 2000 yıllık mazisi olan Türkçemiz de unutulur.

Bu konuda çeşitli ortamlarda (üniversite, TV, konferans, MEB ve YÖK seviyesindeki toplantılarda) yaptığım konuşmalarda bir "Millî Tercüme Merkezi"'nin Kurulması'na işaret ettim, ediyorum. Bu hususa hiç sahip çıkan olmuyor. Böyle bir merkezin kurulması bir kişinin, bir üniversitenin işi olamaz. Ama böyle bir merkezin kurulması dilimize ve milletimize en iyi hizmetlerden biri olur.

"Öyle istiyorum ki, Türk dili bilim yöntemleriyle kurallarını ortaya koysun ve her dalda yazı yazanlar, bütün terimleriyle çoğunluğun anlayabileceği güzel, ahenkli dilimizi kullansınlar" ATATÜRK

[shamanic]

[shamanic]

[huzurun kokusu]

teşekkürler shamanic; bu konuda hislerimize tercüman olabilecek en güzel paylaşım tekrar teşekkür ederim.

[Işıldayan Safir]

Dil konusu hassas bir konu gerçekten. Her şeyden önemlisi kendimizi net ve doğru şekilde ifade edebilmemiz ve ağzımızdan çıkan kelimelerin söylemek istediğimiz şekilde anlaşılabilmesi için dile hakim olmak ve geliştirmek çok önemli. Günümüzde İngilizceye verdiğimiz önemi Türkçe'ye vermediğimiz de kesin. Hiç kullanmayacağımız bir meslekte bile Toefl, Kpds, Üds vs. şartları aranmasından da belli. Önce bak bakalım Türkçe'yi ne kadar iyi konuşuyor.

"Kendi ana dilini tam olarak bilmeyen, başka bir dil de öğrenemez." sözünü çok beğeniyorum. Elbette kendimizi geliştirmek adına yeni bir dil hatta yeni diller öğrenmeliyiz. Ancak önce can sonra canan da demişler. Biz daha dilimize hakim olamadan ilkokuldan itibaren bir yabancı dil furyasına kapılıp gidiyoruz.

Dolayısıyla bu şekilde yetişen bir nesilden de ne kadar iyi bir sonuç alınabilir bilmiyorum. Kaldı ki bir çok insan da kendini geliştirmek için değil, sadece iyi bir işe girmek için ya da dil tazminatı almak için öğreniyor. Buna ben de dahilim. Çevremdeki birçok arkadaşımda da bunu görüyorum. Aslında çevrem için tamamı demek geliyor içimden ancak hobi olarak öğrenen binlerce insana haksızlık olur.

Bilim dili konusuna gelince bu tür çalışmalar yapılıyor mu bilemiyorum ancak bilimsel bir kavramın Türkçe karşılığının olması çok önemli bir şey. Buna özellikle İktisat çalışırken ihtiyaç duyuyorum. Bir ara İktisat'ın farklı bir dil olduğunu ve bilmediğim bir dili öğrenmeye çalıştığımı düşünüyordum. Zamanla çalışa çalışa çözmeye başladım. Kavramlar o kadar yabancı ki açıklamasını anlasanız bile unutuyorsunuz.

İnsan anlamadığı bir şeyi nasıl öğrenebilir ve yaratıcılığını bu şekilde nasıl geliştirebilir ki? Çok doğru bir yazı.

Teşekkür ederim.

Sevgiler.