Kuduz

[Bluesky24]

Kuduz



Tanım :



İnsanlara özellikle hayvan ısırıkları ile bulaşan ve aşı ile korunabilen ancak hastalık tablosu ortaya çıktıktan sonra tedavisi olmayan ve hemen daima ölümle sonlanan bir hastalıktır ve tarih boyunca en çok korkulan hastalıklardan biri olmuştur. Kuduz, dünyanın bir çok bölgesinde insanlar için tehlike olmaya devam etmektedir. Kuduz esas olarak hayvanların hastalığıdır.





Etken :



Kuduz hastalığının etkeni Rhabdoviridae ailesinden Rabies virustur. Güneş ışığı ve deterjanlar ile ölür. Ancak karanlıkta, uygun ortam bulduğu zaman vücut dışında da canlı kalabileceği ve herhangi bir ısırık hikayesi olmadan da bulaşabileceği bilinmektedir.







Epidemiyoloji :



Hastalık tüm dünyada yaygın olarak görülmektedir. Ancak bazı ada ülkelerinden tamamen eradike edilmiştir. Diğer gelişmiş dünya ülkelerinde sıklıkla rastlanılan vahşi hayvan kuduzudur.

Kuduz virusunun en önemli bulaşma yolu enfekte hayvan tarafından ısırılmadır. Bunun dışında hayvanların salyasının açık yaralara ya da konjuktiva gibi vücut bölgelerine teması ile de bulaşabilir.

Her yıl yaklaşık 80 ülkeden kuduz nedeniyle 40 000 den fazla ölüm bildirilmekte ve 4 milyon kişi şüpheli ısırık nedeniyle tedavi görmektedir.

Kedi ve köpekler dışında ayrıca tilki, kokarca, rakun, yarasa, çakal, kurt, maymun gibi tüm vahşi memeliler kuduz reservuarı olabilir ve hastalığı bulaştırabilirler.



Klinik :



Hastalığın kuluçka süresi 4 gün ile birkaç yıl arasında değişmektedir. Ancak vakaların %95'inde bu süre bir yıldan daha azdır ve ortalama olarak 20-90 gündür. Kuluçka süresi, ısırık yerinin beyine yakınlığı, ısırığın sayısı, derinliği, ısırık yerinin sinir uçlarından zenginliği, hastanın çocuk olup olmadığı ve vücuda giren virus miktarı ile ilgilidir. İnsanlarda başlangıç semptomları genellikle çok tipik değildir ve iştahsızlık, kırgınlık, yorgunluk, ateş görülür. Hastaların yaklaşık yarısında ısırık bölgesinde ağrı ve duyu kaybı görülür. Daha sonra huzursuzluk, aşırı korku hali, saldırganlık, uykusuzluk, psikiyatrik bozukluklar ve depresyon görülebilir. Nörolojik semptomlar ise, sara krizleri, tuhaf davranışlar, ense sertliği, hızlı ve sık nefes alıp verme, salya artımı ve felçler olarak ortaya çıkar. Hiperaktif ataklar kendiliğinden ya da görsel ve işitsel bir uyarı sonucu ortaya çıkabilmektedir. Işık gibi görsel uyarıların atakları başlatabilmesi kişilerde fotofobi (ışıktan korkma) gelişmesine neden olmaktadır. Su içme teşebbüsü sırasında boğaz kaslarının kasılması nedeniyle kişide tıkanma, boğulma hissi ortaya çıkmakta ve bu nedenle hastalarda hidrofobi (sudan korkma) gelişmektedir. Ataklar arasındaki dönemde hasta genellikle kendindedir ve bilinci yerindedir. Nörolojik belirtilerin gelişmesinden 4 -10 gün sonra koma hali gelişir ve sonunda hasta yaşamını kaybeder.



Tanı :



Hastalığın tanısı hikayedeki hayvan teması ve klinik bulgulara dayanılarak konur.



Tedavi :



Hastalığın kendine özgü bir tedavisi yoktur, esas olan hastalıktan aşı ile korunmadır.





Korunma :



Kuduz, belirtileri başladıktan sonra % 100 ölüme neden olan bir hastalıktır. Bu nedenle kuduz, korunmanın çok önemli olduğu bir infeksiyon hastalığıdır. Kuduz hastalığının hayvanlardan bulaşan bir hastalık olması nedeniyle korunmanın temel mantığı, kuduzun öncelikle evcil olanlar olmak üzere hayvanlarda kontrolu, dolayısıyla virusun insanlara geçme olasılığını azaltmadır.

Kuduza karşı mücadele Louis PASTEURun 1885 yılında kuduz bir köpek tarafından ısırılan bir çocuğun hayatını, aşı ile kurtarması ile başlamıştır.

Bugün kuduz aşıları çok yüksek teknoloji ile hücre kültürlerinden üretilen aşılardır ve son derece etkin ve güvenlidir. Temas sonrası ve tedavi amaçlı korunmanın üç basamağı vardır;

Isırılan yerdeki yara bakımı,

Kuduz İmmunglobulini (HRIG) ya da at kaynaklı Kuduz Serumu (ERIG) ile pasif bağışıklama,

Aşı ile aktif bağışıklama.





Şüpheli bir hayvan tarafından ısırılan kişinin yarası sabunlu ya da deterjanlı su ile bolca yıkanmalıdır. Çok basit gibi görülen bu uygulamanın özellikle yüzeyel yaralarda riski %90 oranında azalttığı saptanmıştır. Yaraya bir antiseptik (%40-70 lik alkol, iyodin v.b) uygulanmalıdır. Kuduz dışındaki infeksiyonları engellemek için antibiyotik uygulanmalıdır. Ayrıca yaralının tetanoz aşısı durumu da kontrol edilmeli gerekli ise tetanoz aşısı da yapılmalıdır.





Aşılama :



İnsanlarda kuduza karşı bağışıklamanın iki amacı vardır.





Kuduz bulaşma riskine açık olan kişileri bulaşma olmadan korumak

Kuduz şüpheli bir temas olduğunda hastalık gelişimini engellemek







Aşılama Şeması D.S.Ö nün önerdiği bulaşma sonrası aşılama şemasına göre 0., 3., 7., 14., ve 28. günlerde 5 doz olmak üzere intramuskuler yoldan ve mutlaka deltoid adaleden bebeklerde ise uyluğun anterolateral kısmından yapılmalıdır.

Kuduz aşısı yaptırılabilecek kurumları görmek için tıklayınız.



Kuduz serumu uygulamaları görmek için tıklayınız.

























>



Kaynak:istanbulsaglik.gov.tr