[Bluesky24]

Tütün Kontrolü ve Tütüne Bağlı Hastalıklar[/b]TÜTÜNE BAĞLI HASTALIKLAR

ve

TÜTÜNÜN KONTROLÜ



Dr. Celal Karlıkaya





İçerik

Sürekli toplumsal sorunlarla yaşayan ve çok hızlı gündemi değişen bir ülkenin ve mesleğin insanları olarak sigarayla uğraşmak belki bazı meslektaşlarımız için pek önemli algılanmayabilir. Örneğin kötü bir prognoza sahip akciğer kanserli hastalar için bir şeyler yapmaya çalışmak veya durduk yerde insanları öldürebilen pnömonilerle savaşmak veya kitlesel kırıma kadar varan bir toplum sağlığı olan veremle uğraşmak, yada dünyada 4. ölüm nedeni olan KOAH'la veya insanların %5'ini etkileyen astımla uğraşmak varken neden sigara? Evet biz göğüs hastalıkları hekimlerinin sırtında gerçekten çok büyük yükler var. Bunları bir yana bırakıp neden insanlara sigara bıraktırmalı? Neden okullarda öğrencilere bir şeyler söylemeye çalışmalı? Toplumu uyarmaya, önlem almaya çalışmalı ki?

Sigaranın akciğer kanseri ile ilişkili olduğu ilk kez 1964'te resmen bildirildikten sonra bilimsel çalışmalar sigaranın birçok başka ölüm ve hastalıkla da ilişkili olduğunu göstermiştir. Buna karşın sigara hem gelişmiş, hem de gelişmekte olan ülkelerde başta gelen önlenebilir ölüm nedeni olmaya devam etmektedir. Bundan başka birçok hastalığın ortaya çıkma veya kötüleşme nedenidir. Dahası içmeyen kişilerin pasif dumana maruziyeti daha düşük düzeyde olsa da aynı sağlık risklerine yol açar ve artık A Sınıfı (bilinen insan) karsinojen olarak kabul edilmektedir [1].

Göğüs hastalıkları alanında çalışan bizler başlıca ölüm ve hastalık kaynağı olan sigara ve diğer tütün ürünlerinin kontrolünde özel olanak ve yeteneklere sahibiz. Bu olanaklardan belki en önemlisi sigara bırakma tedavisidir.

Sigaranın İçeriği



Sigara dumanı içinde bazıları farmakolojik olarak aktif, antijenik, sitotoksik, mutajenik ve karsinojenik olan 4,000'den fazla madde içerir (Tablo 1). Ana akım dumanın %92-95'i gaz fazındadır ve 1 mL'de 0.3–3.3 milyar partikül içerir. Ortalama partikül çapı 0.2-0.5 mm.dir yani solunabilir düzeydedir [2].



Sigara İçme Prevalansı



Ülkemizde, 1988'de yapılan bir araştırmaya göre 15+ yaş nüfus sigara içme prevalansı %43'tür (erkeklerin %63'ü, kadınların %24'ü). Dünya genelinde ise 1.25 Milyar insan sigara içmektedir. Sigara hastalık, ölümler yanında topluma verdiği ekonomik zararlarla da öne çıkmaktadır. Dünya genelinde sigaraya bağlı sağlık zararlarının 200 Milyar $ olduğu Dünya Bankası tarafından saptanmıştır. Ülkemize 8-10 Milyar $ zarar verdiği hesaplanmaktadır.

ABD'de sigara içme prevalansı 1964'te ilk Halk Sağlığı raporu yayınlandıktan sonra azalmaya başladı. 1962'de 18 yaş üzeri erkeklerin %52'si, kadınların %34'ü sigara içicisi idi. 1991'de erkeklerde %28'e kadınlarda %24'e düştü. Kişi başı sigara tüketimi 1963'te 4,345 iken 1992'de %39 azalmayla 2,640'a düştü. Gençler için de sigara başlıca sağlık sorunudur. Hemen tüm gençler ilk sigarasını liseyi bitirmeden içmiş olmaktadır ve ABD'de her yıl 3,000 genç sigara bağımlısı haline gelmektedir. Lise öğrencilerinde 1976'da %29 olan içicilik 1984'te %17-19 civarındadır [1].

Gelişmiş ülkelerde sigara içme prevalansı azalırken gelişmekte olan ülkelerde artmaktadır. Türkiye'de günümüzde, ilköğretim öğrencilerinin yüzde 11.7'sinin sigara içtiği, lise öğrencilerinin yüzde 20.1'inin, erişkin kadınların yüzde 20'sinin, erkeklerin yaklaşık yüzde 60'ının, toplumun yaklaşık yüzde 40'ının sigara içtiğini öngörülmektedir.

Sigara İçmenin Bedeli



Sigara hem içene hem de topluma çok pahalıya mal olmaktadır. Uzun süreli çalışmalar düzenli içicilerin yarısının alışkanlıkları yüzünden öldürüldüğünü göstermektedir. ABD'de 1993'te sigaraya bağlanabilen tıbbi giderler 50 Milyar $ olarak hesaplanmıştır. İşgücü ve üretim kaybı da eklendiğinde kayıp 97 Milyar $ veya kişi başına 373 $'dır. Bu maliyetlerin sigara içenler tarafından vergi şeklinde karşılanabilmesi için her paketin 4 $ olması gerektiği hesaplanmıştır [1].

İçindekiler



Kaynak: toraks.org.tr