Hepatit A ve tedavisi

[Bluesky24]

Hepatit A ve tedavisi



Hepatit A Hepatit A (HA) viral hepatitlerin en sık görülen şeklidir. özellikle hastalığın düşük deredeli formlarının erken çocukluk çağından itibaren görüldüğü, sosyal olarak dezavantajlı bölgelerde oldukça sık olan bir insan virozudur. Son 20 yıldır, sosyo-ekonomik durumun iyileşmesine bağlı olarak, popülasyonda anti-HA antikor prevalansında belirgin bir azalma olmuştur (1). Hijyenin düzelmesi ve yaşam koşullarının daha sağlıklı olması, hepatit A virüsünün popülasyon içinde dolaşmasını azaltmış olmakla birlikte, hastalık tamamen ortadan kalkmamıştır. Hatta tersine bu durum, klinik vakaların ve epidemilerin hastalığı hala geçirmemiş olan daha ileri yaştaki kişilerde ortaya çıkmasına yol açmıştır (3). Aşılanma bu eğilimi kontrol etmek ve hastalığa karşı korunmak için en etkin yoldur.

Hastalık



Hepatit A, küçük RNA virüsü ile oluşan akut karaciğer inflamasyonu ile karakterizedir. Küçük çocuklarda sıklıkla semptomsuzdur, erişkinlerde ise daha ciddi seyreder. Ateş, baş ağrısı, ağrı, yorgunluk ve gastrointestinal rahatsızlık gibi sistemik influenza tipi semptomlarla başlar. Bunu sıklıkla sarılık (erişkinlerdeki vakaların %50-80'inde) izler. Hastalık hiçbir zaman kronikleşmemekle birlikte, yaklaşık 1 aylık bir akut dönemden sonra 6 aya kadar uzayabilen bir iyileşme dönemi ile birlikte uzun süreli bir hastalık olduğu dikkate alınmalıdır (4). Bazı olgularda, hastanın durumu hastaneye yatmayı gerektirebilir (%20-50). Vakaların %7-10'unda rölaps ve vakaların %5'inden azında ise uzamış kolestatik form gözlenebilir (5). Semptomatik tedavi dışında hepatit A'nın tedavisi yoktur. Hepatit A özellikle erişkinlerde, daha az oranda da çocuklarda fulminan hepatit etiyolojisinde önemli bir yer tutmaktadır. Bu şekiller nadir olmakla birlikte (vakaların %0.2-0.4'ü) prognoz ağırdır ve mortalite yüksektir (50 yaşından büyüklerde %2). Bu tablonun tek çaresi acil karaciğer transplantasyonudur (6). Semptomatik olsun veya olmasın, doğal enfeksiyon geçirilmesi yaşam boyu koruma sağlar.

Epidemiyoloji

Virüs insandan insana fekal-oral yol ile, daha sıklıkla enfekte yiyecek ve içeceklerden geçer. Kuluçka dönemi 15-45 gün arasındadır. Rezervuarı insandır ve enfekte kişiler sarılığın ortaya çıkışının iki hafta öncesinden başlayarak, semptomların kaybolmasını takiben 10 gün sonraya kadar bulaşıcı kalırlar. Dünya genelinde, rapor edilen vaka sayısı yılda yaklaşık 1.4 milyondur. Hepatit A'nın belirtisiz seyreden formları da eklendiğinde bu oran 3-10 kat artmaktadır (7). Epidemiyolojik özelliklerine göre bölgeler, insidans açısından yüksek, orta, düşük ve çok düşük insidanslı bölgeler olarak belirlenmiştir. Fransa, Doğu Avrupa'daki komşuları gibi insidansın orta derecede olduğu bölgededir. Fransa'da semptomatik hepatit A formu 100,000 kişide 20-50 olarak belirlenmiştir (8). Genç erkeklerde anti HA virüs antikoru insidansı 1985'de %30.4 iken, 1997'de %11.5 olmuştur (1). Buna göre, insanların hepatit A virüs enfeksiyonuna yakalanma ve ciddi formların gelişme insidansı erişkin yaş grubuna doğru kaymaktadır. Virüs ile kontaminasyon sıklıkla endemisi yüksek bölgeye yolculuklar sırasında ortaya çıkmaktadır (vakaların %25'i). A.B.D.'de 1987-1997 arasında hepatit A insidansı 100,000 kişide 10 vaka, 4-14 yaş grubunda 100,000 kişide 15-22 vaka olarak belirlenmiştir. Bu ülkedeki vakaların büyük kısmı toplumdaki epidemiler sırasında görülmektedir (9).

Aşılanmanın tarihçesi ve aşı stratejisi

Uzun yıllardan bu yana, hepatit A virüsü ile enfeksiyondan korunmak için insan immünoglobulinleri kullanılmıştır (10). Hepatit A aşınsın geliştirilmesi, 1960'ların başındaki araştırmalar sonucunda hepatitten sorumlu virüsün tanımlanmasına dayanmaktadır. İlk hepatit A virüsü, 1973 yılında insan dışkısından izole edilmiş ve tanımlanmıştır. 1979'da Provost ve Hilleman tarafından başlatılan ikinci dönemde, virüsün hücre kültüründe çoğaltılması ile aşı geliştirilmesi yolunda önemli bir adım atılmış ve çalışmalar hız kazanmıştır. HA aşılarının ilk adayları zayıflatılmış HA virüslerinden üretilmiştir. Ancak zayıflatma ve immünojeniteyi kontrol etmek zor bir işlem olmuştur. Sonunda, inaktif aşılar geliştirilmiş ve eski aşıların yerini almıştır. Halen Avrupa'da satılmakta olan dört adet tüm-organizma içeren HA aşısı mevcuttur. Bu aşılar insan diploid hücrelerine adapte edilen ve daha sonra inaktive edilen viral suşlardan hazırlanmaktadır (11). Yolculuğa çıkanların proflaksisi için tifo aşısı ile birlikte kullanılmak üzere kombine aşılar geliştirilmiştir. Hepatit A ve B'ye karşı kombine aşılar da mevcuttur.

1990'ların sonundan itibaren hepatit A'nın yüksek ve orta derecede insidansta görüldüğü ülkelerde hepatit A'ya karşı aşılanma yapılması önerilmektedir. Bu aşılar hastalıkla karşılaşmamış 1-2 yaşından büyük çocuklar ve erişkinler için önerilmektedir. özellikle yüksek endemik bölgelere giden insanların aşılanması tartışılmaktadır. Fransa'da meslekleri nedeniyle kontaminasyon riski olan kişilere de aşı önerilmektedir. Bu kişiler hastane personeli, çocuk bakımevleri, sakat insanlar için bakımevleri, laboratuvarlar, su arıtma tesisi gibi yerlerde çalışanlar ve kanalizasyon işçileridir. İntravenöz ilaç kullananlar ve erkek eşcinseller de risk altında bulunan kişilerdir. Bu listeye yiyecek sanayinde çalışanlar ve restoran çalışanları da mutlaka eklenmelidir. Bu kişiler özel olarak hastalıkla temas etmemekle birlikte, epidemilerin kaynağı olabilirler. Ayrıca kronik hepatit B enfeksiyonu olan kişiler de komplikasyon riskleri yüksek olduğu için bu listeye alınmalıdırlar (12) A.B.D.'de riskli gruplar içinde aşıdan yarar sağlayacak olanlar da belirlenmiştir (13). Hepatit A insidansı yüksek bölgelerde, küçük çocukların rutin olarak aşılanması klinik epidemilerin şiddetini ve süresini azaltıcı etki göstermektedir (14).



<br clear="all"/>



Sonuç

Hepatit A virüsü ile enfeksiyonun erişkinlere doğru kayması sonucu hastalık giderek semptomatik hale gelmiştir. Bu durum bazı bölge ve ülkelerde önemli bir halk sağlığı problemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Aşılanma sayesinde enfeksiyondan etkin şekilde korunma mümkün olabilmektedir. Hepatit A virüsünün başlıca rezervuarı olan çocukları hedefleyen aşı programları, uygulandıkları ülkelerde iyi sonuçlar vermiştir. Bu sayede epidemi sayısında ve hastalık insidansında azalma elde edilmiştir.

Kaynaklar

1- Joussemet M., Depaquit J., Nicand E. et al. Effondrement de la s&eacute;ropr&eacute;valence de l'h&eacute;patitie virale A chez les jeunes français. Gastroenterol. Clin. Biol. 1999; 23: 447-52.

2- Tanaka J. Hepatitis A shifting epidemiology in Latin America; Vaccine 2000; 18: S57-S60.

3- Franco E., Vitiello G., Vaccination strategies against Hepatitis A in Southern Europe. Vaccine 2003; 21: 696-697.

4- Koff R.S. Clinical Manifestations and Diagnosis of Hepatitis-A Virus Infection. Vaccine 1992; 10 (suppl):S15-S17.

5- MacIntyre N. Clinical presentation of acute viral hepatitis. Br Med Bull 1990; 46:533-547.

6- Masada C.T. Shaw. B.W. Jr, Zetterman R.K. et al. Fulminant Hepatic Failure with Massive Necrosis as a Results of Hepatitis A Infection, J Clin Gastroenterol 1993; 17:158-62.

7- Hadler SC. Global impact of hepatitis A virus infection : changing patterns. In Hollinger FB, Lemon SM, Margolis HS, eds Viral hepatitis and liver disease. Baltimore : Williams and Wilkins 1991;14-20.

8- Etiemble J. Vaccinations : actualit&eacute;s et perspectives. Paris. INSERM Expertise collective 1999. 349 p.

9- Hepatitis A. In: Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases The Pink Book 8th ed. 8th ed. CDC; 2004. p. 177-92.

10- Lerman Y, Shohat T, Ashkenazi S. et al. Efficacy of different doses of immune serum globulin in the prevention of hepatitis A: A three-year prospective study. Clin Infect Dis 1993;17:411-4.

11- Bell B.P., Feinstone S.M. Hepatitis A vaccine in Plotkin S.A., Orenstein W.A, eds Vaccines, Fourth Edition : Saunders, Elsevier Inc. 2004; 269-87.

12- Guide des vaccinations 2003. http:/www.sante.gouv.fr/htm/dossiers/vaccins 2003.

13- Prevention of hepatitis A through active or passive immunization: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Recomm Rep 1999; 48 (RR-12):1-37.

14- Averhoff F., Shapiro C.N., Bell B.P. Control of hepatitis A through routine vaccination. JAMA 2001; 286 (23): 2968-73.



[b]