HELLP Sendromu

[Bluesky24]

Pekçok kadın için problemsiz

geçen 280 günlük gebelik macerası bazı kadınlar için çok

zor geçebilir hatta hem anne hem de bebek açısından çok

üzücü sonuçlar doğurabilir. Komplikasyonlu geçen bu

gebeliklerin takip ve tedavisi diğer gebeliklerden oldukça

farklıdır. Tecrübe ve cesaret gerektirir. Gebeliğin anne

hayatını da tehlikeye atabilen en önemli komplikasyonlarından

birisi gebeliğe bağlı hipertansiyondur. Kısaca PIH (pregnancy

induced hypertension) olarak adlandırılan bu durumun en ileri

formu ise HELLP Sendromudur.



PIH gebeliklerin yaklaşık

%7'sinde, değişik derecelerde 20. haftadan sonra ortaya

çıkar. HELLP sendromu ise bunun en ileri formudur ve neredeyse

tüm vücut sistemlerini etkiler. İsmi görülen 3 temel

bulgunun isimlerinin başharflerinden alınmıştır.





Hemolysis (Hemoliz, kırmızı kan

hücrelerinin yıkılması)

ELevated liver Enyzmes (Karaciğer

enzimerinde artma)

Low Platelets (Kan pıhtılaşmasını

sağlayan ve trombosit adı verilen hücreciklerin

azalması)





HELLP preeklempsinin bir

formudur. İlk kez 1982 yılında Dr. Weinstein tarafından

tanımlanmıştır. Gebeliklerin yaklaşık %0.2-0.6'sında

görülür. Preeklemptik hastaların %12'sinde ortaya çıkar.

Hastaların %11'i 27 haftadan küçük gebeliklerdir. Vakaların

%31'inde ise doğumdan sonraki ilk 7 günde ortaya çıkar.

Postpartum HELLP adı verilen bu tablo en sık doğumdan sonraki

ilk 48 saatte gelişir. Anne kaybı oranı %1.1'dir. Bebeklerin

ise %40-60'ı ya anne karnında ya da doğumdan sonra kaybedilir.

bebeklerdeki en sık ölüm nedeni plasentanın erken

ayrılması, bebeğin oksijensiz kalması ve prematürlüktür.



HELLP çok tehlikeli bir durum

olan dissemine intravasküler koagülasyon (DİK) adı verilen

bir tabloya da yol açabilir. Bu tabloda kişinin kanama

pıhtılaşma sistemi tamamen bozulmuştur. Kan damar içinde

önce pıhtılaşır sonra çözülür ve bu ksıır döngü

hasta kaybedilene kadar devam eder.



Bazı HELLP vakalarında ise

yüksek tansiyon olmayabilir ya da var olsa bile çok sınırda

bir yükseklik izlenir. Bu nedenle HELLP tanısında

hipertansiyon şart değildir. Bebek ölümü genelde erken

doğuma ve plasenta kazalarına bağlı gelişirken anne

ölümlerinin en sık sebebi DİK ve karaciğer

yırtılmasıdır.



HELLP sendromunun neden

geliştiği tam anlamı ile anlaşılabilmiş değildir. Son

yapılan çalışmalarda plasentadaki bir gelişim bozukluğunun

bu tabloya neden olabileceği tezi ileri sürülmektedir. Yine

plasentadaki çok ince kan damarlarında meydana gelen

pıhtılaşmalar ve tıkanıklıklar altta yatan neden olabilir.

Bu yüksek tansiyonlu gebelerdeki düşük kilolu bebeklerin

durumunu açıklayabilir.



Hemoliz



Hemoliz kanın ana yapıtaşlarından biri olan kırmızı kan

hücrelerinin (alyuvar, eritrosit, RBC) parçalanması ve normal

yaşam süreleri olan 120 günden önce dolaşımdan yok

olmasıdır. HELLP'de görülen hemoliz mikroanjiyopatik

hemolizdir. Yani en küçük kan damarlarında meydana gelen

yapısal bozukluk buradan geçen alyuvarların parçalanmasına

neden olur. Buna endotel hasarı adı verilir. Endotel damaların

içini döşeyen hücre tabakasının ismidir. Endotel hasarı

sonucu kansızlık yani hemolitik anemi tablosu ortaya çıkar.

RBC'ler yıkılınca içerdikleri maddeler direk dolaşıma

katılır ve kan bilirubin düzeyleri yükselir. Hastada

sarılık yani ikter tablosu görülebilir. Alyuvar yıkımı

oladuğunda vücut buna kanın sıvı kısmını arttırarak

reaksiyon verir. Bunu başarmak için böbreklerde atılan sıvı

miktarı azalır. Bu nedenle HELLP hastalarında idrar

çıkışı az olur. Kanın sıvı kısmı arttıkça oksijen

taşıma kabiliyeti de paralel olarak azalır buna karşın kalbe

binen yük artar ve tansiyon yükselmeye devam eder. Bu yüksek

basınçlı ortamda sıvı damar dışına, doku boşluklarına

kaçar ve ödem oluşur. Vücut bu yeni dolaşım sistemine uyum

sağlamak zorundadır ve zaten oksijen taşıma potansiyeli iyice

azalmış olan kan'ı oksijene en çok ihtiyaç duyulan

bölgelere (beyin, kalp, böbrek gibi) yönlendirmeye

çalışır. Damarlardaki kasılma ve gevşemeler sonucu

sağlanan bu dolaşım tablosunda en az pay cilde düşer. Bu

nedenle HELLP hastalarında cilt soluk beyaz görünebilir ve

cilt altındaki çok ince damarların zedelenmesi neticesinde

küçük morluklar ortaya çıkabilir. Bu değişimlere bağlı

olarak hastada bazı şikayetler ortaya çıkabilir. Bunlar:





Nefes darlığı

Başağrısı

Görme bozuklukları

Bulantı

Baş dönmesi

Ödemdir.





Trombositopeni



Kanın bileşenlerinden biri olan trombositler pıhtılaşmadan

sorumlu hücrelerdir.Kanamaya vücut ilk tepsisini trombositlerle

verir.Kandaki trombosit sayısının azalmasına trombositopeni

denir. Normal bir erişkinde 140.000-440.000 trombosit bulunur.

Bu sayı kritik değer olan 50.000'in altına düştüğünde

spontan, yani ortada hiçbir etken olmadan ortaya çıkan

kanamalar görülebilir. Bu nedenle trombositopeni çok tehlikeli

bir durumdur. Bazı gebelerde gebelik esnasında kan trombosit

sayılarında azalma olabilir ancak bu tıpkı gebeliğe bağlı

kansızlıkta görüldüğü gibi dilusyonel bir durumdur ve

ciddi bir etki yaratmaz.



Karaciğer enzimlerinde

yükselme



Karaciğer içindeki çok küçük damarların da zedelenmesi ve

tıkanması sonucu karaciğerden dışarıya doğru olan kan

akımı bozulur ve karaciğer gerilmeye başlar ve bu organdan

salgılanan enzimlerde artış görülür.



Belirtiler



HELLP vakalarının %90'ı belirti verir. En sık görülen

şikayetler





Mide bölgesinde ağrı

(Epigastrik ağrı) (%65)

Bulantı ve kusma (%30)

Başağrısı'dır (%31)





Gebeliğin ikinci yarısında bu

şikayetler ortaya çıktığında ilk akla gelmesi gereken HELLP

sendromudur.



Diğer belirtiler ise yüksek

tansiyon, idrarla protein kaybı, ödem, halsizlik, sarılık

gibi spesifik olmayan şikayetlerdir.



Epigastrik ağrının sebebi

karaciğerin şişmesi ve gerilmesidir. Karaciğer kapsülü

altında kanamanın belirtisi de olabilir. Gebeliğe bağlı

yüksek tansiyon tanısı ile izlenen hastalarda epigastrik

ağrı ortaya çıkar ise durum çok ciddi demektir. Süratle

müdahale edimez ise karaciğer yırtılabilir ve kanama nedeni

ile anne adayı kaybedilebilir. Laboratuvar bulguları ve diğer

klinik belirtiler hafifi olsa dahi karın ağrısının olması

olayın sanıldığından çok daha ciddi olduğunun bir

göstergesidir.



Durum uzun sürdüğünde tüm

organlar oksijensizlikten etkileneceğinden kalıcı böbrek

hasarı ve böbrek yetmezliği gibi durumlar ortaya çıkabilir.

Trombosit sayısı çok düşer ise kafa içi kanamalar dahi

görülebilir.



Help sendromu kliniği 3

kategoride incelenir.





Sınıf 1: En ciddi

formudur ve trombosit sayısı 50.000'den azdır

Sınıf 2: Trombosit

sayısı 50.000-100.000 arasındadır

Sınıf 3: Trombosit

sayısı 100.000'den fazladır.





Anne ve bebek

açısından riskler



Gebelikte tansiyonu yüksek olan anne adayları böbrek hasarı

açısından yüksek risk altındadırlar. Yine bu annelerde

doğumdan sonra kan basıncının normale dönmemesi ve kronik

hipertansiyon oluşması olasılığı mevcuttur. HELLP sendromu

olan hastalarda ise ek olarak





karaciğer yırtılması

DİK

Plasentanın erken

ayrılması (abruptio plasenta) ve buna bağlı gelişen

komplikasyonlar

Akut böbrek yetmezliği

Herhangi bir dokuda oksijen

yetmezliğine bağlı enfarktüs

Hipoglisemi

Pankreas iltihabı

Nörolojik yakınmalar

Beyin kanaması

İnme

Akciğer ödemi

Beyin ödemi

Solunum problemleri

Konvülsiyonlar

Ölüm





gibi komplikasyonlar

görülebilir. En sık anne ölüm nedeni karaciğer

yırtılmasına bağlı ani ve süratli karın içi

kanamalardır.



Hipertansiyon ve HELLP sendromu

sadece anneyi değil bebeği de bazı riskler altına sokar.

Rahim ve plasentaya olan kan akımı azaldığı için bebekte

gelişme geriliği hatta buna bağlı ölüm görülebilir. En

sık bebek ölüm nedeni ise prematür doğuma bağlı gelişen

komplikasyonlardır. Plasentada meydana gelen enfarktüsler

ve/veya plasentanın ayrılması ise anne karnında bebek

ölümüne yol açabilir. HELLP sendromlu annelerden doğan

bebeklerde görülebilecek sorunlar şunlardır:





Gelişme geriliği

Doğum sonrası solunum

desteği ihtiyacı

Düşük kan şekeri

Düşük trombosit sayısı

Yüksek alyuvar sayısı

Düşük akyuvar sayısı

Kalp ve dolaşım siteminde

anomaliler

Kas tonüsünde azalma

Düşük kalsiyum seviyesi

Düşük kan basıncı





Tedavi



HELLP sendromunda tedavi tanı konduğu anda gebeliğin

sonlandırılmasıdır. Bazı yazarlar çok riskli olmasına

rağmen bir süre destekleyici tedavi ile beklenebileceğini

ancak bu riski hem hekimin hem de ailenin kabul etmesi

gerektiğini ileri sürmektedirler. Gebeliğin

sonlandırılmasında tercih edilecek yöntem sezaryendir.

Gebelik sonlandırıldıktan sonra hastalarda dramatik bir

iyileşme çok süratli bir şekilde gerçekleşmektedir. Gerek

sezaryen esnasında gerekse ameliyattan sonra hastanın kan

tablosu düzeltilmeye çalışılır. Bu amaçla hastaya taze

kan, taze donmuş plazma ve/veya trombozit solüsyonları

verilir. Kan proteinleri düşük ise takviye yapılır.

Hastanın durumuna göre destekleyici tedavi uygulanır.



Bebek ise standart prrematüre

tedavisine alınır. Yüksek tansiyonlu anne adaylarının

bebekleri uzun süreli strese maruz kaldıklarından solunum

sistemleri diğer bebeklere göre çok daha erken olgunlaşır.

Bazı bebeklerde solunum desteği dahi gerekmeyebilir.



Korunma



Gebeliğe bağlı yüksek tansiyon ve HELLP sendromundan korunmak

tam anlamı ile mümkün değildir. Ancak alınacak birkaç basit

önlem ve tedavi riski azaltabilir. Bu açıdan en önemli şey

kontrollere ihmal etmeden gitmektir. Her kontrolde kan basıncı

ve kilo artışı ölçülmeli ve özellikle 20. haftadan sonra

idrar tetkiki yapılmalıdır. Gerekli olduğu hallerde kan

biyokimyası ve enzimler konrtol edilmeli kan sayımı

yapılmalıdır. Bu sayede vaka çok erken dönemde yakalanabilir

ve üzücü sonuçların doğmasının önüne geçilebilir.



Bunlar dışında protein

alımı ve kalsiyum alımı ile preeklempsi riskinin azaldığı

ileri sürülmüş olmasına rağmen heniz kanıtlanmış bir

bulgu yoktur.



Düşük doz aspirin kullanımı

ile preeklempsi arasındaki ilişki pekçok çalışmaya konu

olmuştur. Bu çalışmalarda çok değişik sonuçlar elde

edilmekle birlikte aspirinin asıl olarak daha önceki

gebeliklerinde preeklempsi geçiren kadınlarda daha etkili

olduğu sonucuna varılmıştır.





























































10 Şubat 2008



Saat: 14:20







UYARI



Çin

Malı ürünlere dikkat !

















































































































































Unutmayın!





Çalışan

anne adayları: Doğum

öncesi iznine ayrılmak için yapmanız gereken

işlemleri unutmayın













































Kaynak: Dr. Mumcu