Amniyosentez: Bebeğin içinde bulunduğu sıvıdan örnek alınması

[Bluesky24]

Amniyosentez nedir?



Bebeğiniz tüm hamileliğiniz süresince amniyon kesesi adı

verilen bir kese içinde gelişimini sürdürür. Bu kesenin içi

amniyon sıvısı adı verilen bir sıvı ile doludur. Amniyon

sıvısı statik bir sıvı olmayıp sürekli emilim ve yapım

halinde bulunur. Sıvının ana kaynağı bebeğin akciğerleri

ve boşaltım sistemidir. Bu sıvı aynı zamanda bebekten

dökülen hücreleri de içerir. Bu hücreler bebeğinizin tüm

hücreleri ile aynı genetik yapıya sahip olduklarından

incelenmeleri bebeğinizin genetik durumu hakkında bilgi verir.



Amniyosentez bebeğinizin içinde

yüzdüğü amniyon sıvısından ince bir iğne yardımıyla

örnek alınması demektir. En sık uygulanan anne karnında

tanı yöntemlerinden birisidir. İlk kez 1882 yılında fazla

olan amniyon sıvısının miktarını azaltmak için

uygulanmıştır. Daha sonraları ise kan uyuşmazlığı olan

çiftlerde bebeğin etkilenme derecesini saptamak için ya da

erken doğum tehditi olgularında bebeğin akciğer

olgunlaşmasının yeterli olup olmadığını değerlendirmek

amacıyla kullanım alanı bulmuştur. Günümüzde ise başta

bebekteki bazı doğum defektlerini ve genetik bozuklukları

saptamak olmak üzere pek çok nedenle gebeliğin ikinci

trimester'ında uygulanan bir testtir. Tıp alanında ve gebelik

takibinde pek çok modern gelişme lmasına rağmen amniyosentez

hala daha en yeterli bilgiyi sağlayan altın değerinde bir

testtir.



Amniyosentezin en sık uygulanan prenatal test olduğunu

belirtmiştik. Koriyonik villus örneklemesi (CVS) gibi diğer

bazı testler ise doğumsal anomalilerin pek çoğunu saptamakla

birlikte amniyosentez kadar etkili değillerdir. CVS gebeliğin

daha erken döneminde yapılmakla birlikte amniyosenteze göre

daha yüksek oranda düşük ve başka komplikasyon riskleri

taşır. Bazı araştırmalar CVS sonrası çok düşük oranda

el ve ayak parmaklarında doğum anomalilerine rastlanabildiğini

ileri sürmektedirler.



Bebeklerin bir kısmı çeşitli anomaliler ile doğarlar.

Bunlardan bazıları yaşam ile bağdaşmazken bazıları hayati

olmamakla birlikte bireyin ve çevresinin hayat kalitesini

olumsuz yönde etkileyebilir. Bu gruba en güzel örnek down

sedromudur.



Amniyosentez ve diğer tüm prenatal testlerin (anne karnında

teşhise yönelik testler) amacı özellikle tedavi olanağı

olmayan genetik hastalıklar başta olmak üzere bu

hastalıkları ve anomalileri mümkün olduğunca erken dönemde

saptamak, anne baba adaylarına hastalık ve bebeğin dünyaya

geldikten sonraki olası durumu hakkında bilgi vermek ve yine

onların kararı ve onayıyla mümkün olduğunca erken dönemde

gebeliğin sonlandırılmasını sağlamaktır. Bazı anne baba

adayları Down sendromu gibi yaşam ile bağdaşan anomalilerin

varlığında hamileliği devam ettirme yönünde karar

verebilirler. Bu tamemen çiftlerin seçimi olup yasal ya da

vicdani hiçbir zorlama mevcut değildir. Benzer şekilde

amniyosentez yapılıp yapılmaması kararı da yine yalnizc

çifte aittir. Doktorunuz sizi amniyosenteze zorlamaz, sadece

önerir.



Amniyosentez kimlere önerilir?



Amniyosentez hem invazif bir girişim olduğu için hem de az da

olsa düşük riski taşıdığı için rutin olarak her hamile

kadına önerilmez. Kromozomal ya da genetik doğum defekti ya da

bazı malformasyonlar açısından yüksek risk altında olduğu

saptanan kadınlrda önerilen bir testtir. Genel olarak

amniyosentez önerilmesi gereken durumlar şunlarıdır:





İleri anne yaşı:

Down sendromu başta olmak üzere bazı genetik

hastalıkların görülme riski kadının yaşı ile

paralel olarak artış göstermektedir. Eğer anne

adayının yaşı beklenen doğum tarihinde 35 ya da daha

fazla olacak ise amniyosentez yapılması önerilir.

İleri anne yaşı en sık amnyosentez önerilen

durumdur.

Pozitif öykü:

Daha önceki bir hamilelik genetik bir sorun

nedeni ile sonlandırıldıysa ya da nöral tüp defekti,

spina bifida gibi doğum defektli bir bebek öyküsü

varsa sonraki hamileliklerde amniyosentez önerilir.

Bilinen genetik hastalık

varlığı: Anne ya da

baba adayında, ya da yakın akrabalarında bilinen

genetik bir hastalık varsa amniyosentez önerilir. Bazı

metabolik hastalıklar kalıtsal geçiş gösterir. Anne

ya da babada hastalık olmamasına karşın bunlar

taşıyıcı olabilirler ve sorunu bebeklerine

aktarabililirler. Her iki ebeveyneden de hastalıklı gen

geldiğinde bebekte hastalık ortaya çıkar. Bu gibi

duruların araştırılmasında amniyosentez yararlı

olabilir. Akdeniz anemisi gibi hastalıklar ise bazı

bölgelerde çok sık görülür. Bu gibi durumların

varlığında da amniyosentez bebeğin hastalık

taşıyıp taşımadığını anlamak için yararlı

olabilir. Bir diğer konu da akraba evlilikleridir.

Akraba evliliklerinde çiftin her ikisinin de

taşıyıcı olma olasılıkları normal topluma göre

daha yüksek olduğundan bbekte hastalık görülme riski

yüksektir ve bu nedenle amniyosentez önerilebilir. Bu

grup hastalarda amniyosentez şart değildir. Şart olan

hamilelik öncesi ya da erken dönemde genetik

danışmanlıktır. Genetik uzmanı sizden ve eşinizden

detaylı bir öykü alarak risk oranınızı belirler ve

amniyosenteze gerek olup olmadığına karar verir.

Pozitif tarama testi:

Günümüzde genetik hastalıklar ve anomaliler

açısından yüksek risk taşıyan hamilelikleri

saptamak amacıyla bazı testler her hamile kadında

rutin olarak uygulanmaktadır. Bu testlerden en sık

kullanılan üçlü tarama testidir. Tarama testleri

adından da anlaşılabileceği gibi anomali

varlığını belirtmez sadece yüksek risk altındaki

kişileri işaret eder. Bu testlerin pozitifi çıkması

durumunda kesin tanıya ulaşmak amacıyla amniyosentez

önerilir.

Ultrasonografide anomali

saptanması: Hamilelik

takibi sırasında yapılan rutin ultrason

incelemelerinde anomali saptanması varlığında,

anomali ile birlikte görülebilecek genetik bozukluk

riskine göre amniyosentez önerilebilir.

Akciğer gelişiminin

değerlendirilmesi: Erken

doğum riski olan, ya da hamileliğin devamının anne ya

da bebek açısından risk oluşturduğu durumlarda

amnyon sıvısından örnek alınarak

lesitin/sfingomeyelin gibi bazı maddelere bakılarak

akciğer olgunlaşmasının tamamlanıp

tamamlanmadığında karar verilebilir. Yenidoğan yoğun

bakım şartları günümüzde çok iyi düzeye

gelmiştir. Ülkemizde de iyi merkezlerde 24-25 haftalık

bebekler yaşatılabilmektedir. Bu nedenle akciğer

gelişimi değerlendirmek amacıyla amniyosentez

uygulaması artık eskisi kadar popüler değildir.

Polihdramniyos:

Amniyon

sıvısının normalden fazla olması durumunda

anne adayını rahatlatmak amacıyla amniyosentez

yapılarak bir miktar sıvı alınabilir.





Amniyosentez ne zaman yapılır?



Bebeğin amniyon sıvısından örnek almak için en uygun zaman

son adet tarihinden itibaren hamileliğin 16-18. haftaları

arsıdır. Sonuçlar genelde 1-2 hafta içinde bazan daha geç

çıktığından bu haftalarda yapılması idealdir. Son

zamanlarda erken amniyosentez (15. haftdan önce) uygulansa da

hem laboratuvar şartları hem de işlemden kaynaklanan risklerin

yüksekliği nedeniyle pek tercih edilmemektedir. Bu uygulama

henüz deneysel aşamadadır.



Amniyosentez nasıl yapılır?



Amniyosentez işlemi esnasında çok ince bir iğne ile bebeğin

içinde yüzdüğü amniyon kesesine girilir ve sıvı çekilir.

İşlemden önce detaylı bir ultrason incelemesi yapılarak

bebeğin durumu ve pozisyonu değerlendirilir. Daha sonra

amniyosentez için uygun bir alana karar verilerek hazırlıklara

başlanır. İşlem sırasında iğnenin bebeğin plasentasından

geçmeyeceği bebekten uzakta bir bir alan bulmak önemlidir.



İşlemden önce hamile kadın ultrason masasında sırtüstü

uzanır. İğnenin girileceği alan antiseptik solüsyonlar ile

temizlendikten sonra karın steril örtü ile örtülür. Bir

doktor ultrason ile işlemi gerçekleştirecek olan doktora

rehberlik eder. İşlem tek kişi ile yapılacak ise özel

tasarlanmış ultrson guide'ları kullanılmalıdır. İşlemi

yapacak olan kişi ultrason görüntüsü altında iğneyi karın

üzerinden yerleştirir ve önce karın katlarını daha sonra

rahim kasını geçerek amniyon kesesine girer. İğnenin ucunu

ultrasonda gördükten sonra arkasına bir enjektör takarak

yaklaşık 20 mililitre sıvı alır.Bu aşamada bebeğin tüm

amniyon sıvısının miktarı yaklaşık 200-300 mililitredir.

Alınan sıvının kanlı olmaması gerekir. Yeterli miktarda

sıvı alındıktan sonra iğne tek bir hamlede çıkarılır ve

işlem tamamlanmış olur. Alınan sıvıyı bebek 1-2 saat

içinde yeniden üretir



Daha sonra ultrasonografi ile bebek ve kalp atımları yeniden

değerlendirilir. Hasta 10-15 dakika dinlendirildikten sonra

evine gönderilebilir. Alınan sıvı oda sıcaklığında

muhafaza edilerek laboratuvara gönderilir. Tüm işlem 1-2

dakika kadar sürer.



Alınan sıvıda ne gibi işlemler yapılır?



Amniyon sıvısı bebeğe ait canlı hücreler içerir. Bu

hücrelerin kaynağı bebeğin solunum , sindirim, boşaltım

sistemi ve cildinden dökülen hücrelerdir. Alınan sıvı

laboratuvarda ayrıştırıldıktan sonra hücreler kültür

ortamınada çoğaltılır ve elde edilen hücrelerde genetik

inceleme yapılır. Eğer amniyosentez bebeğin akciğer

gelişimini değerlendirmek amacıyla yapılıyor ise

laboratuvara gönderilmez. Değerlendirme aynı anda yapılabilr.





Sonuçlar ne zaman alınır?



Amniyosentez sonuçları iki aşamalı olarak

değerlendirilebilir. İlk planda florasan teknik ile (FISH)

hücrelerin genetik yapısı incelenir. FISH 2-3 gün içinde

sonuçlanır fakat her zaman kesin sonuç vermeyebilir. Kesin

sonuç için hücre kültürlerinin beklenmesi gerekir. Bu

genelde 1-3 haftarasında zaman alır. FISH yöntemi her yerde

uygulanmayan sadece belirli laboratuvarlarda uygulanan güncel

bir yöntemdir.



Amniyosentez güvenli midir?



Her yıl dünyada milyonlarca kadında amniyosentez

yapılmaktadır ve bu anne adaylarıın hepsinin zinhini

kurcalayan temel soru budur. Ultrasonun yaygın olmadığı

dönemlerde işlem körlemesine yapıldığından riskler daha

yüksekti. 1976 yılında geniş kapsamlı bir araştıma sonucu

Amerikan Ulusal Sağlık Enstitüleri gebeliğin ikinci

trimesterında yapılan amniyosentezin güvenli olduğu yönünde

görüş bildirmiştir. Ancak tüm invazif girişimlerde olduğu

gibi amniyosentezde de bazı riskler vardır. Bu riskler

şunlardır:





Düşük:

Amniyosentez önerilen çiftleri en fazla

endişelendiren konu olmakla birlikte amniyosenteze

bağlı düşük riski son derece azdır. Amerikan

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezinin verilerine göre

amniyosenteze bağlı düşük riski 200-400 işlemde

1'dir. İşlemi yapan kişinin tecrübesi ile düşük

riski arasında ilişki olduğu düşünülmektedir.

Düşük riski erken amniyosentezde daha fazladır. 1998

yılında Kanada'da yapılan bir araştırmada erken

amniyosentez sonrası düşük riski %2.6 olarak

bulunmuştur. Bu oran ikinci trimestarda yapılan

amniyosentezlerde %0.8'dir. Günümüzde kabul edilen

görüş amniyosentezin düşük riskini sadece %1

oranında arttırdığıdır (%1 düşük riski taşır

demek değildir).

Enfeksiyon:

Amniyosentez sonrası enfeksiyon görülme riski

1000'de birden daha azdır. Steril şartların

sağlandığı durumlarda son derece nadir olarak

görülür.

Su gelmesi:

Yaklaşık %1 olguda vajinadan az miktarda

sıvı gelebilir. Sıvı kaçağının yeri iğnenin

giriş deliğidir. Amniyon zarı 1-2 gün içinde kendini

onarır ve sıvı kaçağı kaybolur.

Su kesesinin açılması:

Çok nadir karşılaşılır. Bu durumda

gebeliğin sonlandırılası gerekir.

Plasenta veya kordonun

zedelenmesi : Nadir

görülen bir komplikasyondur.

Erken doğum eylemi:

Nadir görülen bir komplikasyondur.

İşlemin başarısız

olması: Uygun bir

giriş alanı bulunamadığında ya da amniyon zarı

rahim duvarından ayrılıp içeri doğru

bombeleştiğinde iğnenin kese içine girmesi mümkün

olmyabilir. Bu gibi bir durumda işlem birkaç gün sonra

tekrarlanır.

Bebeğin zarar görmesi :

İşlem ultrason altında yapıldığından son

derece nadir olarak karşılaşılır. En sık olabilecek

olan problem iğne batmasıdır. Bu durum bebekte

kalıcı bir zarar yaratmaz.

İşlemin tekrarlanması:

Alınan sıvı miktar olarak yetersiz ise ya da

çok kanlı ise birkaç hafta sonra işlemin

tekrarlanması gerekebilir. Bazı durumlarda tek bir

girişte kese içine ulaşılamaz. Birden fazla giriş

yapıldığında tüm riskler artar.





İşlem için herhangi bir ön hazırlık gerekir mi?



Hayır. Amniyosentez öncesinde herhangi bir hazırlık

yapmanız gerekmez. Bazı durumlarda mesanenizin dolu olması

işlemi kolaylaştırabileceğinden doktorunuz su içmenizi

önerebilir.



İşlem sırasında acı olur mu?



Hayır. Amniyosentez genelde ağrısız bir işlemdir

ancak iğne rahim kasına girerken ve çıkarken adet sancısı

tarzında kramplar olabilir. Bundan daha fazla bir rahatsızlık

sık karşılaşılan bir durum değildir.Bu nedenle lokal

aneztezi uygulanmaz.



İşlem sonrası nelere dikkat etmek gerekir?



Amniyosentez sonrası yatak istirahati ya da aktivite

kısıtlaması gerekli değildir. 24 saat süre ile ağır

fiziksel aktiviteden kaçınılması, 15 dakikadan daha uzun

ayakta durulmaması önerilir.



Eğer kan grubunuz Rh (-), eşiniz de Rh(+) ise işlem

sonrasında koruyucu iğne yapılması gerekir.



Çoğul gebeliklerde amniyosentez yapılabilir mi?



Evet. Çoğul gebelikler amniyosentez için kontraendikasyon

oluşturmazlar. Eğer mümkün ise tek bir iğne girişi ile tüm

bebeklerden ayrı ayrı sıvı almak idealdir. Bir bebeğin

kesesine girilip sıvı alındıktan sonra kese içine

indigokarmen adı verilen renkli bir sıvı verilir. Bu

sıvının bebeğe herhangi bir zararı yoktur. Amaç sıvı

alınan bebeği belirlemektir. Daha sonra ultrason eşliğinde

diğer bebeğin kesesine girildiğinde eğer renkli sıvı gelir

ise yanlış kesede olunduğu belli olur ve bu sayede aynı

bebekten iki defa sıvı alınmasının önüne geçilebilir. Tek

bir kese içinde bulunan monoamniyotik ikizlerde ise böyle bir

şans yoktur.



Normal olarak bulunan bir sonuç bebeğin sağlıklı

olacağını garanti eder mi?



Yüksek risk saptanan anne adaylarının %95'inde prenatal

testlerin sonucu normal olarak bulunur. Ancak hiçbir perinatal

test sağlklı bir bebek için %100 garanti veremez çünkü

bazı anomaliler doğumdan önce hiçbir şekilde saptanamaz.

Bebeklerin %3-4'ü anomalili olarak doğarlar.



Amniyosentezin kromozomal anomalileri saptamadaki başarısı

%99.4 ile %100 arasında değişir.



Amniyosentez ile saptanan anomaliler tedavi edilebilir

mi?



Günümüzde pekçok defekt doğum öncesi

saptanabilmekte ancak çok azı tedavi edilebilmektedir. Down

sendromu gibi genetik hastalıkların tedavisi ne yazık ki

mümkün değildir.



Amniyosentez sonrası doktorunuzu aramanız gereken

acil durumlar:



Eğer





Kasılmalarınız ya da şiddetli kramplarınız olursa

Vajinal kanamanız olursa

Vajinal sıvı kaçağı fazla miktarda olur ya da 1-2

günden uzun sürerse

Ateşiniz 37.5 derecenin üzerine çıkarsa

Kötü kokulu bir akıntınız olursa





zaman kaybetmeden doktorunuzu aramalısınız



******





[/b]











Bu yazı ilginizi çektiyse aşağıdaki

yazıları da okumanızı öneririm













Down Sendromu-

Doğanın tatsız şakası

İkili Test (11-14

testi)

Üçlü Test

Koryon villus

biopsisi

Alfa feto protein

İleri anne yaşı

























Geri































































10 Şubat 2008



Saat: 14:20







UYARI



Çin

Malı ürünlere dikkat !

















































































































































Unutmayın!





Çalışan

anne adayları: Doğum

öncesi iznine ayrılmak için yapmanız gereken

işlemleri unutmayın













































Kaynak: Dr. Mumcu