Erken gebelik ultrasonografisi

[Bluesky24]

Adet gecikmesi yaşayan ve gebelk testi olumlu olan bir

kadının en büyük endişesi doğal olarak hamileliğinin

normal olup olmadığıdır. Geçmişte bu soruya gebeliğin

ilerleyen dönemlerine kadar cevap vermek mümkün değilken

ultrasonografi tekniklerinde yaşanan hızlı gelişmeler

sayesinde günümüzde erken gebelik ultarsonografisi ile

gebeliğin gelişimi çok net bir şekilde izlenebilmekte ve

normal gebelikler ile anormal gebeliklerin ayrımı net bir

şekilde çok erken dönemlerde yapılabilmektedir.



Erken gebelikte normal ve anormal gebeliklerin klinik

belirtileri herhangi bir farklılık göstermez. Bir başka

deyişle normal rahim içi bir gebelik ile dış gebelik ve boş

gebeliğin belirtileri arasında hiçbir fark bulunmaz ve

belirtilere dayanarak gebeliğin nasıl seyrettiği

anlaşılamaz. Bir dış gebelik söz konusu olduğunda iç

kanama ortaya çıkıp hasta şoka girene kadar normal rahim içi

gebelikten ayrımı yapılamaz. Burada ultrasonografi çok

önemli bir tanısal inceleme olarak devreye girer.



Erken gebelik ultrasonografisi olarak adlandırılan inceleme

gebeliğin ilk 13 haftsında yani ilk trimesterda yapılan

incelemedir. Vajinismus gibi herhangi bir özel durum yoksa

gebeliğin ilk trimestarindaki ultrason incelemeleri vajinal

yoldan yapılır. Vajinal ultrasonografi karından yapılan

ultrasonografiye göre hem daha net hem de daha erken görüntü

verir. Bu dönemde yapılan transvajinal ultrasonografinin

gebelik üzerinde hiçbir olumsuz etksi yoktur. Kullanılan

ultrason cihazı ne kadar kaliteli yani çözünürlüğü ne

kadar yüksek ise elde edilen görüntü de o derece kalitelidir.



İlk trimester

ultrasonografisinin endikasyonları



Erken gebelik ultrasonografisinin amaçları:





Adet gecikmesi varlığında gebeliğin tanısın

konması

Gebeliğin adet gecikmesi ile uyumlu büyüklükte olup

olmadığının yani gebelik yaşının konfirme edilmesi

Dış gebelik ve boş gebeliğin olmadığının

gösterilmesi

Gebelik gelişiminin normal olup olmadığının

saptanması

Kanama yani düşük tehditi varlığında embryonun

canlılığını devam ettirip ettirmediğinin

saptanması

Özellikle infertlite tedavisi görenlerde embryo

sayısının saptanmasıdır.





Erken gebelik ultrasonografisi ile ilgili bilgiler

değerlendirilirken ovülasyonun her kadında adet döngüsünün

tam ortasında gerçekleşmediği ve bu nedenle aşağıda

verilen tarih ve değerlerin her kadında aynı olmadığı

akılda tutulmalıdır. Eğer yapılan ultrason sonuçları

aşağıdaki değerler ve tarihler ile birebir uyum

göstermiyorsa bu sizin gebeliğinizin anormal olduğu anlamına

gelmez. Böyle bir kararı ancak sizi muayene eden jinekoloğunuz

verebilir.



Endometrial kalınlaşma



Erken bir gebeliğin ilk ultrasonografik bulgusu rahimin iç

kısmını döşeyen endometrium tabakasındaki kalınlaşmadır.

Endometrium ultrasonografide kalın ve yoğun bir şekilde

görülür. Endometriumun bu şekilde görülmesi gebeliği

düşündürmekle birlikte gebelik tanısı koydurmaz. Bu

dönemde kanda yapılan gebelik testinde beta hCG yüksek olarak

bulunur ancak genelde 1000 IU/ml'nin altındadır. Endometriumda

kalınlaşma boş gebelik ve dış gebelikte de

görüldüğünden ayırıcı tanıda bir önem taşımaz.



Gebelik kesesi



Gebelik kesesi ya da bilimel adı ile gestasyonel kese

(gestational sac) ultrasonda görülen ilk oluşumdur.

Endometriumun içinde yuvarlak siyah bir oluşum olarak

görünür.Etrafında beyaz bir halo olması ikili kese belirtsi

(double sac sign) olarak adlandırılır ve kesin olmamakla

birlikte gebeliğin normal rahim içi bir gebelik olduğunu

düşündürür. Bu işaretin görülmemesi durumunda normal

rahim içi gebelik tanısı kesin değildir. Dış gebelik

varlığında da benzer bir yalancı kese görülebilir ve normal

bir gebelik kesesi ile karıştırılabilir. Kesenin

sınırlarının düzgün olarak izlenmesi normal bir gebelik

lehine yorumlanır.



Gebelik kesesinin etrafında düzensiz

bir sıvı görünümü olabilir. Bu görüntü implantasyon yani

gebeliğin rahim içine yerleşmesi sırasında ortaya çıkan

kanamayı yansıtır.



Gebelik kesesi en erken kan beta hCG değeri 1000-3000 IU/mL

düzeyine ulaştığında görülebilir. Bu dönemde gebelik 2-5

günlük bir adet gecikmesi vardır ve kesenin çapı yalnızca

2-4 mm civarındadır.



Gebelik kesesinin ortalama çapı ölçülerek gebelik yaşı

yaklaşık olarak hesaplanabilir. Kese günde ortalama 1.1 mm

büyüme gösterir. Kesedeki büyüme ile kan beta hCG değerleri

8. gebelik haftasına kadar paralellik gösterir. Gebelik

yaşının saptanmasında gebelik kesesi 6. haftaya kadar

kullanılabilir. Bu dönemden sonra embryo görülebildiğinden

hesaplamalarda kese çapı yerine embryo uzunluğu

kullanılmalıdır.



Abdominal yoldan yapılan ultrasonografide gebelik kesesi

yaklaşık 1 hafta daha geç görülebilir.



Gebelik kesinin sınırlarının düzensiz olması ya da

uterus içinde aşağıda yerleşmesi olumsuz bir bulgudur ve

gebeliğin düşükle sonuçlanabileceği şeklinde

yorumlanabilir.



Yolk sac



Gestasyonel kese ortaya çıktıktan kısa bir süre sonra yolk

kesesi (yolk sac) adı verilen oluşum ortaya çıkar. Yolk sac

gestasyonel kese içinde ikinci ve daha küçük bir kese olarak

gebeliğin yaklaşık 5. haftasında izlenebilir.



Yolk sac'ın kesin işlevi aydınlatılamamakla birlikte erken

gebelikte bebeğe ait kan hücrelerinin yapımından sorumlu

olduğu düşünülmektedir.



Gestasyonel kese çapı transvajinal ultrasonografide 10

milimetreye ulaştığında yolk kesesi izlenmelidir. Bu

oluşumun izlenmesi gebeliğin normal olduğu şeklinde

yorumlanır. Yolk kesesinin izlenmesi gebeliğin içinde embryo

içermeyen boş gebelik olmadığını kanıtlar.



Karından yapılan ultrasonografide ise gebelik kesesi çapı

20 milimetreye ulaştığında yolk kesesi izlenmelidir.



Gebelik kesesi 13 milimetreden büyük olduğu halde yolk

kesesinin görülmemesi olumsuz bir bulgudur ve erken gebelik

kaybı ile ilişkili olabileceği düşünülmektedir.



Yolk kesesinin çapının 5.6 milimetreden büyük olması da

olumsuz bir bulgudur. Yapılan çalışmalar böyle bir durum

varlığında anormal gebelik riskinin yükseldiğini

göstermektedir.



Embryo



Yolk kesesinin izlenmesinden çok kısa bir süre

sonra bu kesenin alt kenarında bir kalınlaşma şeklinde embryo

görülmeye başlar. Bu oluşuma fetal kutup (fetal pol, fetal

pole) adı verilir. Uzunluğu yaklaşık 2-4 milimetredir ve

5.7-6.1 gebelik haftasına denk gelir.



Gestasyonel kese çapı 16-18 milimetreye ulaştığında

embryo görülebilir hale gelir.



Gebelik kesesi 20 milimetreden büyük olduğu halde embryonun

görülmemesi olumsuz bir bulgudur ve erken gebelik kaybı ile

ilişkili olabileceği düşünülmektedir.

Kaynak: Dr. Mumcu