İndüksiyon: Doğumun yapay olarak başlatılması

[Bluesky24]

Doğum eylemi kendiliğinden başlamadan önce, bilinçli

olarak ve bazı yöntemler kullanılarak başlatılması doğum

eyleminin indüksiyonu ya da kısaca indüksiyon olarak

adlandırılır.



Bebeğin biran önce doğurtulması ve gebeliğin

sonlandırılmasının anne ya da bebek hayatı için

kaçınılmaz olduğu durumlarda yapılan indüksiyon "endike

indüksiyon", tıbbi bir gereklilik olmayan

durumlarda yapılması ise elektif indüksiyon

olarak adlandırılır. Bir başka deyişle elektif indüksiyon,

miadında ya da miadını birkaç gün geçmiş hamile bir

kadında uygulanan doğum eylemini başlatma girişimidir.



Elektif indüksyonun en belirgin tehlikesi bir bebeğin

miadından önce doğurtulmasıdır ki normal takipli bir gebede

bu çok uzak bir olasılıktır.



İndüksyon gerektiren durumlar



Yirminci gebelik haftasından sonra bebeğin doğurtulmasının

anne ya da bebeğe sağlayacağı yararların gebeliğin

devamının sağlayacağından daha fazla olduğu durumlarda

indüksiyon gerekli olur. Bu durumlar arasında:





Zarların erken açılması

Plasentada kısmi ayrılma

Preeklempsi- eklempsi

Amniyon arlarının enfeksiyonu

Bebeği tehdit eden günaşımı gibi durumlar

Anneye ait bazı hastalıklar





sayılabilir.Bunlarla birlikte bebeğin anne karnında

kaybedildiği durumlarda da doğumun sezaryen yerine indüksoyon

ile vajinal yoldan gerçekleştirilmesi daha uygundur.



İndüksiyon yapılması

sakıncalı olan durumlar





Bebeğin başı ile annenin kemik çatısı arasında

uyumsuzluk olması

Yan geliş gibi fetal beliş bozuklukları

Geçirilmiş miyomektomi ya da klasik sezaryen gibi rahim

üzerinde yapılmış cerrahi girişimler

İleri anne yaşı

Anne adayının 5. ya da daha sonraki doğumunu yapıyor

olması (grand multiparite)

Çoğul gebelik

Plasentada yetmezlik bulguları





yanısıra normal vajinal doğumun kontraendike olduğu tüm

durumlarda indüksyon yapılmaması daha uygundur.



YÖNTEMLER



Doğum eylemini başlatmak amacıyla kullanılan

yöntemlerin çoğu başlamış bir doğum eylemini desteklemek

ya da hızlandırmak amacıyla da kullanılabilirler.



Amniyotomi



Doğum eylemini başlatmanın en zahmetsiz yöntemlerinden birisi

amniyon zarının açılmasıdır. Zarların açılması ve bir

miktar amniyon sıvısının dışarıya akması ile birlikte

salgılanan bazı maddeler doğum eyleminin başlamasını

sağlar. Zarlar açıldıktan sonra genelde birkaç saat içinde

düzenli rahim kasılmaları başlar.



Amniyotomi yapabilmek için rahimde bir miktar açılma

olması gereklidir. Uygunsuz yapılan bir amniyotominin

yaratacağı en büyük risk kordon sarkmasıdır.



Oksitosin infüzyonu



Doğum eylemini başlatmak için en sık başvurulan yöntem

damar yolundan serum içinde oksitosin vermektir. Oksitosin

normalde beyinin hipofiz adı verilen bölgesinden salgılanan ve

temel görevi rahim kasılmaları ile sütün memeden dışarı

atılmasını sağlamak olan bir hormondur. Sentetik olarak

üretilen oksitosin hormonu çok düşük dozlarda damardan

verildiğinde rahimde kasılmalara neden olmaktadır.



Bu uygulama halk arasında suni sancı olarak adlandırılan

uygulamadır. Damardan oksitosin verilmesi ve bu sayede doğumun

başlatılabilmesi için rahimin buna hazır olması gerekir. Bu

hazırlıkların en önemlisi rahim ağzında meydana gelen

değişimlerdir. Bir diğer önemli değişim de rahimi

oluştuıran kas liflerinde oksitosin hormonunun bağlanıp etki

gösterebileceği alanların yani reseptörlerin oluşmasıdır.

Oksitosin reseptörleri genelde gebeliğin son dönemlerinde

oluştuğundan erken dönemde yapılan oksitosin uygulamaları

çoğu zaman ya cevap vermez ya da geç cevap verir.



Oksitosin sadece doğum eylemini başlatmak amacıyla değil

devam eden bir eylemin desteklenmesi amacıyla da

kullanılabilir. Her iki kullanımında da son derece dikkatli

olunması gerekir. Çok düşük miktarlarda oksitosin hormonu

yaklaşık yarım litre serum içinde sulandırıldıktan sonra

dakikada birkaç damla gidecek şekilde damardan verilmeye

başlanır. Verilen damla sayısı belirli zaman aralıklarında

yine birkaç damlalık birimler halinde arttırılır. Bu

şekilde uygun sıklık ve şiddette kasılmalar

sağlandığında o dozda sabit kalınır.



Kontrolsüz oksitosin kullanımı rahimde aralarında gevşeme

dönemi olmayan sürekli kasılmalara ve sonuçta bebeğe giden

oksijen miktarında azalmalara neden olabileceğinden oksitosin

uygulaması çok dikkatli bir şekilde yapılmalıdır.

İndüksiyon sırasında kasılmalar ve bebeğin kalp atımları

sürekli monitörize edilmelidir



Oksitosin ile doğum indüksüyonu ya da desteklenmesi

deneyimli bir ekip çalışması gerektiren son derece ciddi bir

iştir.



Prostaglandin uygulamaları



Doğum eyleminin başlamasında prostaglandin adı verilen

maddelerden bazılarının etkili olduğu bilinmektedir. Bu

maddeler özellikle rahim ağzının olgunlaşmasında ve doğuma

hazırlanmasında direkt görev almakta ve doğum sancılarıın

başlatılmasında uzun yıllardır kullanılmaktadır.



Prostaglandinler ağızdan ya da vajinal yoldan

uygulanabilirler. Oksitosine göre en önemli avantajları rahim

ağzının henüz olgunlaşmadığı yani Bishop skorunun

düşük olduğu durumlarda da kullanılabilmeleridir. Doğum

sancılarının başlatılması amacıyla belirli aralıklarla

ağızdan ya da vajinal yoldan uygulandıklarında genelde 5-6

saat içinde etkili kasılmalar başlamaktadır. Rahim

ağzındaki açıklık belirli bir düzeye ulaştığında

amniyotomi ve takiben oksitosin verilmesi ile doğum

gerçekleştirilir.



Bunun yanısıra prostaglandinlerin bazı önemli

dezavantajları vardır. Bunlardan en önemlisi canlı bir

bebeğin varlığında doğum sancılarının başlatılması

amacıyla uygulanabilecek güvenli doz aralığının belli

olmamasıdır. Bir diğer önemli dezavantaj ise rahimin

uygulanan ilaca aşırı cevap verme olasılığıdır. Böyle

bir durumda rahim hiç gevşemeden ya da yeterli miktarda

gevşemeden sürekli kasılı kalmakta ve bebek ciddi risk

altına girebilmektedir.



Prostaglandinlerin doğum eylemini başlatmada yaygın ve

güvenli kullanımı için daha fazla sayıda çalışma ve

bilimsel veriye gereksinim vardır.



Zarların sıyrılması



Muayene sırasında parmak girecek kadar açıklığa sahip bir

rahim ağzında parmağı 360 derece döndürerek zarların

ayrılması işlemi membranların sıyrılması ya da

"stripping" olarak adlandırılır. Bu yöntem genelde

doğumun yakın olduğu gebeliğin son dönemlerinde

kasılmaları başlatabilir. Uygulama ile eylemin başlaması

arasında geçen süre belirsizdir. Bu süre 1-2 saat kadar kısa

olabileceği gibi etkili kasılmalar hiç başlamayabilir.



Membranların sıyrılması ile rahimde prostaglandin

üretiminin arttığı ve sonuçta rahim kasılmalarının

başladığına inanılmaktadır.



İşlem zaman zaman anne adayı açısından ağrılı

olabilir. Çok nadir olmakla birlikte stripping sonrası

enfeksiyon ortaya çıkabilir.



Meme başı uyarımı



Meme başlarının el ile uyarılması gebeliğin

son dönemlerinde hipofizden oksitosin salınımını

arttıracağından doğum kasılmalarını başlatabilir. Benzer

şekilde cinsel ilişki sonrasında erkeğin menisinde bulunan

prostaglandinler de gebeliğin son dönemlerinde aktif doğum

kasılmalarını başlatabilirler.



İndüksiyonun riskleri

nelerdir?



Başarısız indüksiyon



İndüksiyon uygulamalarının hepsi kendilerine özgü riskler

taşırlar. Bu riskler arasında en sık görülen ve hepsinde

ortak olan işlemin başarısız olması yani doğum

sancılarının başlatılamaması ya da başlamış sancıların

etkili olacak sıklık ve şiddette olmamasıdır. Böyle bir

durumda en uygun alternatif doğumun sezaryen ile

gerçekleştirilmesidir.



Aşırı uyarılma



Oksitosin ve prostaglandin uygulamalarındaki en

önemli risklerden birisi uterus kaslarının verilen ilaça

aşırı cevap vermesidir. Böyle bir durumda rahim aşırı

miktarda kasılır. Kasılmalar arasında gevşeme dönemleri

olmaz. Bu tablo tetanik kasılmalar olarak adlandırılır.

Kasılmalar sırasında bebeğe giden oksijen miktarı

azaldığından bebek bir süre sonra bu azalmayı tolere edemez

ve sıkıntıya girer. Durum fark edilmediği taktirde uterusta

yırtılma meydana gelebilir.



Aşırı uyarılma oksitosin uygulaması sırasında ortaya

çıkarsa serum ile ilaç verilmesi hemen sonlandırılmalı ve

anne adayına oksijen verilerek durum gözlenmelidir. Tetanik

kasılmalar kaybolmaz ise ya da bebeğin kalp atımları belirgin

derecede düşerse zaman kaybetmeden sezaryene geçilmelidir.

Prostaglandin sonrası bu tablo ortaya çıktığında ise acil

sezaryen en doğru yaklaşımdır.



Fetal distress



Oksitosin ile elde edilen rahim kasılmaları doğal kasılmalara

kıyasla çok daha güçlü ve düzenli kasılmalardır. Bu

şiddetli kasılmalar özellikle plasental fonksiyonlarda bozulma

başlamış bebeklerde sıkıntıya ya da başka bir deyişle

distrese neden olabilir. Fetal distresin en önemli belirtileri

bebeğin kakasını yapması yani amniyon sıvısında mekonyum

saptanması ile bebek kalp atım hızındaki yavaşlamadır.



Mekonyum saptandığında çok yakın ve dikkatli takip

gerekir. Fetal distresin diğer belirtisi ise bebeğin kalp atım

hızındaki yavaşlamadır. Bu yavaşlama özellikle kasılmalar

sırasında belirgindir. Deselerasyon adı verilen bu durum

saptandığında yine çok yakın ve dikktli bir takip

gereklidir. İlk aşamada ilaç dozu azaltılır ya da tamamen

kesilir. Deselerasyonların devam etmesi durumunda ise sezaryen

uygulanmalıdır.



Enfeksiyon



Amniyotomi ya da stripping sonrası nadiren

görülür.



Kordon sarkması



Bebeğin kafasının yukarda olduğu durumlarda amniyotomi

yapıldığında göbek kordonu sarkabilir ve bebeğin hayatını

tehdit edebilir. Böyle bir durumda çok acil sezaryen yapılır.





Su zehirlenmesi



Oksitosin aynı zamanda bir antidiüretiktir. Yani idrar

miktarını azaltarak vücutta su tutulumunu arttırır.

İndüksiyon sırasında doz arttırıldıkça idrar çıkışı

da belirgin derecede azalmaktadır. Uzun süreli oksitosin

verilmesini takiben anne hayatını tehdit edebilecek olan su

zehirlenemesi adı verilen tablo ortaya çıkabilir.



Doğum sonrası kanama



Uzun süreli indüksiyonlardan sonra nadir görülen bir

komplikasyondur. Doğum sonrası rahim kasları etkili şekilde

kasılamaz ve atoni adı verilen durum ortaya çıkabilir.



Artmış sezaryen hızı



Doğum kasılmaları herhangi bir yöntemle

başlatılmış anne adaylarında sezaryene gerek duyulma şansı

doğum kasılmaları kendiliğinden başlayanlarla

kıyaslandığında 2 kat fazladır.



Yendioğan sarılığı



Oksitosin ile uzun süre indüksiyon uygulanan annelerden doğan

bebeklerde yenidoğan sarılığına daha fazla rastlanmaktadır.



Tüm tıbbi ve cerrahi girişimlerde olduğu gibi doğumun

yapay yollardan başlatılması da son derece ciddi bir

uygulamadır. İndüksiyon planlanan her anne adayı dikkatli bir

şekilde değerlendirilmeli ve en uygun yönteme karar

verilmelidir. Hangi yöntem uygulanırsa uygulansın eylem

mutlaka çok yakından ve dikkatle takip edilmeli, en ufak bir

sorun bile ihmal edilmemelidir.

































































10 Şubat 2008



Saat: 14:20







UYARI



Çin

Malı ürünlere dikkat !

















































































































































Unutmayın!





Çalışan

anne adayları: Doğum

öncesi iznine ayrılmak için yapmanız gereken

işlemleri unutmayın













































Kaynak: Dr. Mumcu