Yumurtalık Kistleri

[Bluesky24]

Genç olsun,

yaşlı olsun pekçok kadının sıklıkla yaşadığı

korkulardan birisi yumurtalıklarında kist

olmasıdır.Gerçekten de düzenli kontrollere gidildiği

taktirde hemen hemen her kadında hayatının bir döneminde

yumurtalıklarında kist saptanabilir. Çoğu zaman herhangi bir

tedavi dahi gerektirmeyen bu lezyonlar büyük olasılıkla

hiçbir belirti de vermezler. Genelde masum olmalarına rağmen

halk arasında çok korkulacak bir hastalık olarak bilinen over

kistleri hep aynı türde değildir.



Yumurtalık organı doku olarak çok değişik türde hücreleri

bünyesinde barındırır. Kişinin embryonik döneminden

başlayarak var olan ve değişim gösteren hücrelerde dahil

olmak üzere birçok hormonun etkisi altında olan hücre

türleri, yumurtalıkları diğer organlardan farklı kılar. Bu

değişik türde hücreler çeşitli faktörlerin etkisi ile

büyüyebilir ve kistleşebilirler. Kistler içerdikleri hücre

türüne bağlı olarak hormon ya da benzeri maddeler

salgılayabilirler.



Kist Nedir ?



Kabaca ifade etmek gerekirse kist etrafı kist duvarı adı

verilen ve etrafındaki dokulardan farklı bir doku ile çevrili,

sıvı içeren kitlelerdir. İnsan vücüdunda hiçbir madde

statik değildir. Bütün hücreler sürekli ölür ve yerlerine

aynı türde yenileri yapılır. Yine bütün hücreler değişik

miktar ve yapılarda sıvı salgılarlar. Hücreler arasında

bulunan sıvıların bir kısmı kan dolaşımından gelirken bir

kısmı da hücrelerin kendileri tarafından yapılır. Bu

sıvılar sürekli absorbe edilir ve yeniden yapılır. Bu

absorbsiyon ve üretim aşamalarındaki bir dengesizlik ya da

başka bir nedenden dolayı sıvının aşırı birikmesine ödem

denir. Eğer sıvılar farklı bir doku tarafından çevrelenir

ve sıvı alışverişi engellenirse ortaya çıkan lezyonun adı

kist olur. Vücutta bulunan hemen hemen bütün dokularda kist

ortaya çıkabilir ancak yumurtalık dışındaki organların

kistleri çok daha çabuk ve kolay belirti verebilir. Bunun

nedeni diğer organlarda meydana gelen kistlerin bu organların

fonksiyonlarını bozmalarıdır. Yumurtalık kistlerinin bir

kısmı da bu şekilde fonksiyon bozukluğu yaratarak belirti

verirken çok büyük bir bölümü de ne fonksiyonlarda bir

kayba neden olur ne de uzunca bir süre belirti verir.



Over kistleri oluş biçimine göre de neoplastik yani

tümorla ya da fonksiyonel olarak da iki bölümde incelenir.



Belirtileri



Over yani yumurtalık kistleri kabaca habis ve selim basliklari

altinda incelenebilirler. En sık görülen iyi huylu over

kistleridir.Yumurtalıklar diğer organlara göre belirti verme

açısından daha fakirdirler. Çoğu kez bir şikayet

yaratmazlar ve rutin kontroller esnasında fark edilirler. En

sık verdikleri belirti adet düzensizlikleri, karında şişlik,

karın ağısı, sindirim sitemi bozuklukları, idrar yolu

şikayetleri gibi özgün olmayan belirtilerdir. Over kisti

dışında pekçok durum da benzeri şikayetler yarattığından,

bu tür yakınmaları olan kişiler genelde durumlarını

önemsemezler. Çok fazla büyümeyen bir over kisti karın

boşluğu içerisinde kendine rahatlıkla yer bulabileceği için

şişlik yapmaz. Benzer şekilde hormon salgısı yapmayan

kistler de adet düzensizliği yaratmaz.



Ağrı over kistlerinde nadir olarak görülür. Eğer ağrı

varsa bu kitlenin iltihaplandığını ya da endometriozis

olabileceğini gösterir. Nadiren kistlerin kendi etrafında

dönmesi (torsiyon) ya da patlaması (rüptür) şidetli ağrı

ve akut karın tablosuna yol açabilir.Kistler mesaneye baskı

yaparak sık idrara çıkma, rektuma bası yaparak da

kabızlığa yada dışkı yaparken ağrıya neden

olabilirler.Zaman zaman da iştahsızlık, kilo kaybı, hafifi

bulantı gibi sindirim sistemi yakınmaları olabilir.



Akılda tutulması gereken nokta kistlerin çok farklı

türlerinin olduğu ve yarattığı şikayetlerin kistin türüne

bağlı olabileceğidir.



Teşhis



Genelde rutin muayene ya da başka bir sebepten dolayı yapılan

muayene ve ultrasonografide saptanırlar. Muayenede hastanın

yaşı, kitlenin büyüklüğü, şekli, saf kist ya da solid

yapıda oluşu, etrafa yapışık olup olmadığı, hassasiyet

olup olmadığı, Önemlidir. Ultrasonografide saf kist

görünümünde olan ve 5-6 santimden küçük çapta olan

kistlerin iyi huylu ve fonksiyonel olma olasılığı

yüksektir.Ayrıca tanıda hastanın ve kitlenin durumuna göre

tomografi, manyetik rezonan hormon tetkikleri ve kanda tümör

belirteçleri incelenir ve tedavi için bir karara varılır.



Kistler



İnklüzyon kisti



Sıklıkla rahim ameliyatı esnasında rastlanan fonksiyonel

olmayan bir kisittir.Çoğu mikroskopik boyuttadır. Hiçbir

belirti vermez ve ultrasonda da fark edilemez. Muhtemelen her

yumurtlamadan sonra yumurtalık cidarının bütünlüğünün

bozulmasını takiben iyileşme döneminde doku içerisinde

germinal epitel adı verilen hücre türünün hapsolmasından

kaynaklanmaktadır. Bazı araştırmacılar bu kistciklerin uzun

dönemde habis değişime uğrayabileceğini ve over kanserinin

öncülü olabileceğini iddia etmektedirler.



Follikül kisti



Gençlerde en sık rastlanan kistlerin başında gelir. Gelişen

yumurta hücresinin çatlamaması ve büyümeye devam etmesi

nedeni ile olduğu düşünülmektedir.. Büyüklükleri genelde

2-3 santimetredir, nadiren 4 santimetreyi aşar. Oldukça gergin

ve içinde berrak sıvı içeren kistlerdir. Herhangi bir

komplikasyon yaratmazlar.



Nedeni tam bilinmektedir ancak kabul edilen bazı teoriler

vardır. Kronik pelvik iltihabı gibi overlere giden kan

miktarının arttığı durumlarda, buna bağlı olarak

folliküllere ulaşan hormon miktarlarının normalden fazla

olması nedeni ile gelişebileceği bilim çevrelerinde en fazla

kabul gören oluş mekanizmasıdır. Yapılan deneylerde

konjesyon olarak adlandırılan bu fazla kan akımının

follükül aktivitesini arttırdığı gösterilmiştir.



Başka bir olası neden ise yüksek dozda gonadotropinlerin

varlığında (beyinden salgılanan ve overlerde yumurta hücresi

gelişimini uyaran hormonlar) overlerin olması gerekenden fazla

uyarılması neticesinde ortaya çıktıklarıdır.Bu teorinin

destekcisi kısırlık tedavisi esnasında yumurtlamayı teşvik

edici ajan kullanan kadınlarda follikül kistlerinin normalden

fazla görülmesidir.



Gonadotropin miktarı normal sınırlarda olsa dahi bunların

salgılanış şekillerinde meydana gelen dengesizlikler de

gelişmiş yumurta hücresinin çatlamasını engelleyebilir ve

follikül kistine yol açabilir. Gonadotropinlerin salgılanış

şeklini bozan pekçok etken olabilsede genelde altta yatan bir

sebep bulunamaz.



Başka bir teoriye göre de yumurtalık etrafındaki

yapışıklıklar ve herhangi bir nedenle yumurtalık duvarının

kalınlaşması yumurtlamayı engelleyerek follikül kistine yol

açmaktadır. Ancak bu görüş bilim çevrelerinde rağbet

görmemektedir.



Follikül kistleri genelde belirti vermezler. Patlaması ya da

kendi etrafında dönmesi ve akut batın tablosu yaratması yok

denebilecek kadar azdır. Bazen östrojen hormonu salgılayarak

adet düzensizliğine neden olabilir. Sıklıkla başka bir

nedenle yapılan ultrason incelemesi esnasında fark edilen

follükül kistleri, belirti verdiğinde en sık adet gecikmesine

neden olur ve hastalar bu gecikme nedeni ile jinekoloğa

müracaat ettiğinde fark edilirler.



Follikül kistleri genelde kendiliğinden kaybolur ve tedavi

gerektirmez. Üreme çağındaki kadınlarda saptanan ve 5

santimetreden küçük kistler takibe alınır.Hasta bir ay sonra

yeniden muayeneye çağırılır. Kistin 1-2 adet dönemi

sonrasında kendiliğinden kaybolması beklenir. Bazı zamanlarda

kistin küçülmesini kolaylaştırmak için doğum kontrol

hapları verilebilir. Burada amaç beyinden salgılanan

gonadotropinleri baskılayarak overler üzerindeki uyarıyı

ortadan kaldırmaktır.



Tedaviye rağmen küçülmeyen ya da büyüme gösteren

kistlerde ameliyat gerekli olabilir. Bu kistler genellikle üreme

çağındaki genç kadınlarda görüldüğü için ameliyat

esnasında yumurtalığa zarar vermeden sadece kist

çıkartılır.



Korpus luteum kisti



Normalde her yumurtlamadan sonra yumurta hücresinin atıldığı

doku farklılaşır ve korpus luteum adı verilen dokuya

dönüşür.Korpus luteumun görevi olası bir gebelikte düşük

olmadan gebeliğin rahime yerleşmesini sağlayan progesteron

adı verilen hormonun plasenta fonskiyonel hale gelene kadar

üretilmesidir. Bu doku zaman zaman içinde sıvı birikmesi

nedeni ile kistleşebilir. Genelde 3-4 cm büyüklüğündedir.

Hormon salgılaması olduğu için adet rötarına yol açabilir.

Kist içine kanama olursa kasıklarda ağrı görülebilir. Bazen

patlayıp karın içine kanamaya yol açabilir. Bu durumda dış

gebelik ile karıştırılabilir.



Herhangi bir komplikasyon gelişmediği durumlarda tedavi

gerektirmez. Kendiliğinden kaybolur.



Teka-lutein kisti



Aşırı hormon salgısına bağlı olarak ortaya çıkar. hemen

hemen her zaman çift taraflıdır ve 20 cm kadar büyük

olabilirler. Sıklıkla kısırlık tedavisi alanlarda

görülür. Tedavide yaatak istirahati ve takip gerekir. Bazı

zanamlara cerrahi tedevi gerekli olabilir.



Gebelik Luteoması



Gebelik esnasınd görülen solid yapıda bir kitledir. Bazen 20

cm kadar büyüyebilir. Hastaların 4'te birinde fazla miktarda

salınan erkeklik hormonuna bağlı olarak tüylenmede artış

saptanbilir. Gebelik sona erdiğinde kendiliğinden geriler.

Ancak diğer tümürlerden ayrımının yapılması gerekir.



Tümörler



Seröz Kistadenom



Yumurtalıkta en sık görülen tümörlerdir. En sık üreme

çağındaki kadınlarda görülürler ve kendiliğinden

kaybolmazlar. Çift taraflı olabilirler. %30 civarında habis

bir hastalığa dönebilirler.



Yumurtalığın yüzeyini oluşturan epitel hücrelerinden

köken alırlar.Tek veya birden fazla sayıda olabilirler. Berrak

bir sıvı içerirler. Büyüklükleri 5-15 santimetre arasında

değişir. Her iki overde de olması durumunda habislik

potansiyeli yüksektir. İçerisinde sıvı dışında solid

yapıların da olması habislik potansiyelini arttırır.



Oluş nedeni tam olarak bilinmeyen seröz kistadenomlara

özgü bir bulgu yoktur. Genelde yakınma yaratmaz, belirti

vermez. Jinekolojik muayene esnasında ya da ultrasonda

tesadüfen teşhis edilir. İçerisinde kalsifikasyon olur ise

röntgen filminde görülebilir. Nadiren hasta karnında yavaş

gelişen bir şişlik nedeni ile jinekoloğa müracaat edebilir.



Tedavisi cerrahidir. Cerrahi esnasında eğer kist tek

taraflı ise ve habis görüntüsü vermiyor ise yumurtalık

bırakılıp tek taraflı alınabilir. Bizim tercihimiz operasyon

esnasında alınan kistin o anda patolojik incelemeye tabi

tutulması (buna frozen adı verilir) ve sonucuna göre

operasyonun seyrine devam edilmesidir.



Müsinöz Kistadenom



İyi huylu yumurtalık tümörlerinin %25 kadarı müsinöz

kistadenomlardır. Çift taraflı olma olasılıkları seröz

kistadenomlara göre daha düşüktür ve habaset olasılığı

azdır. Oluş mekanizması tam olarak bilimemekle birlikte en

çok kabul gören teori yumurtalıkların üzerini örten epitel

hücrelerinin şekil değiştirerek rahim ağzının içini

(serviks) döşeyen epitele dönmesi ve tıpkı rahim ağzında

olduğu türde salgılamada bulunmasıdır. Başka bir teoriye

göre de embryonik dönemde barsakları oluşturan hücrelerin

kalıntılarından köken almaktadır.



İnsanda görülen en büyük kistik yapılardır. Genelde

15-30 santimetre boyutlarında olabilirler ancak 60 santimetreye

kadar büyümüş olan müsinöz kistadenomlar literatürde

mevcuttur. Kist genellikle içindeki ince zarlar ile pekçok

odacığa bölünmüştür.Bu zarlara septa ismi verilir.Kistin

içerisinde berrak ancak akışkan olmayan sümüğümsü bir

sıvı bulunur.



Klinik olarak genelde belirti vermezler.

Adet düzensizliği yaratmazlar, ancak boyutları çok büyük

olduğu için karında şişlik ve bası bulguları olur. Sık

idrara çıkma ya da kabızlık müsinöz kistadenomlarda sık

rastlanılan yakınmalardır. Çok büyük oldukları için

rüptüre olma olasılıkları (patlama) yüksektir. Böyle bir

durum söz konusu olduğunda kist içinden yayılan sıvı karın

boşluğuna yayılır ve hücreler burda da yaşamaya devam

ederek salgılarını sürdürür. Karnın içi yavaş yavaş jel

gibi bir sıvı ile dolar. Biolojik olarak habis olmamasına

rağmen davranış olarak habis bir olay olan bu tabloya

pseudomiksoma peritonei adı verilir. Karın ağrısı,

bulantı, kusma ve şiddetli karın şişliği olur. Sonuçta

hastada beslenme bozukluğu ortaya çıkar. Kronik bir

hastlıktır ve nihai tedavisi maalesef mevcut değildir.



Müsinöz kistadenomların tedavisinde tek yol cerrahidir.

Üreme çağındaki kadınlarda nadiren görüldüğü için

eğer tek taraflı ise sadece kistin ya da o taraftaki overin

çıkartılması gerekli olurken ailesini tamamlamış ileri

yaştaki kadınlarda rahim ve yumurtalıkların bir arada

çıkartılması tercih ettiğimiz yöntemdir..



Endometrioma



Rahimin içini döşeyen endometrium adı verilen zar

tabakasının yumurtalıklarda bulunması ve her adet döneminde

kanayarak kistleşmesi sonucu oluşur. Kist içi çukulata

kıvamında bir sıvı ile doludur ve bu nedenle çukulata kisti

de denir. Genelde etrafa yaışıklıklar gösterir. Hastalar

doktora kısırlık, ağrılı adet görme, ilişki esnasında

ağrı ve fazla miktarda adet görme şikayeti ile başvururlar.

Tedavisi endometriozis bölümünde anlatılmıştır.



Dermoid kist



20

yaşından küçük bayanlarda en sık görülen tümördür. %10

vakada iki taraflı olabilir. Embryonel dönemde meydana gelen

olaylardan kaynaklanır. Kitlenin içinde saç, deri, diş,

kıkırdak parçaları, kemik, sinir hücreleri gibi her türlü

doku görülebilir. Şikayet olarak karın ağrısı yapabilir.

Kendi etrafında dönüp akut batın tablossuna neden olabilir.

Bazen kısırlığa yol açabilir. Tedavisi cerrahidir. >>> Daha fazla

bilgi



[/b] Geri































































10 Şubat 2008



Saat: 14:20







UYARI



Çin

Malı ürünlere dikkat !

















































































































































Unutmayın!





Çalışan

anne adayları: Doğum

öncesi iznine ayrılmak için yapmanız gereken

işlemleri unutmayın













































Kaynak: Dr. Mumcu