duygu ile mantık arasındaki yol

[mehmet_enes]

Duygu ile Mantık Arasındaki Yol


Phineas'in tüyler ürpertici kazası bizi bugün bile hayrete düşürmektedir. Onun hayatta kalması bir mucizeydi, hareketlerindeki değişim bize beyin hakkında, en ileri teknolojinin bile açıklayabileceğinden daha fazlasını öğretti. Modem araçlar değişik düşünme tipleri için beynin hangi bölgesinin daha önemli olduğunu gösteren bir harita çizebilirler; ama hiçbir mekanik aygıt insanoğlunun beyninin ön kısmı olmadan nasıl davranacağını gösteremez. Phineas'in yaşadığı talihsizlik kamp ateşi etrafında anlatılacak hayret verici bir öyküden ibaret değildir, aksine bu olay bize insanoğlunun nasıl düşündüğü hakkında önemli bir noktayı gözler önüne sermiştir.

Günlük yaşantımızda duygularımızla etkin bir şekilde baş etmek için zorluklara meydan okuruz ve bu meydan okuma insan doğasının önemli bir parçasıdır. Kimi zaman beyninde hiçbir sorun olmayan insanlar bile mantık dışı davranışların kurbanı olabilirler.

Phineas'ten farklı olarak bizler duygularımıza tepki verirken seçme hakkına sahibiz. Her birimiz dünya hakkındaki bilgiyi beş duyumuz sayesinde algılarız. Gördüğümüz, kokladığımız, duyduğumuz, tattığımız ve dokunduğumuz her şey elektrik sinyalleri şekilde vücudumuzda dolaşır. Bu sinyaller hücreden hücreye geçer, ta ki nihai bölgeye yani beyne ulaşana kadar. Eğer bacağınızı sivrisinek ısırmışsa, bu duyum, siz sineğin varlığından haberdar olmadan önce beyne ulaşacak sinyaller yaratır. Duyurulanınız beyne tek bir yerden girer, o da beynin arka tarafında omurilik yakınlarındadır. Karmaşık, mantıklı düşünme yetişi ise beynin tam karşı tarafında gerçekleşir; yani Phineas'in kaybettiği beynin ön kısmında.

Elektrik sinyalleri beyne girdiğinde, biz olay hakkındaki ilk mantıklı düşüncemize sahip olmadan önce beyindeki tüm bu yolu kat etmek zorundadır. Duyumların beyne girdiği yer ile mantık bölgesi arasındaki derin yarık bir problemdir, çünkü bu iki bölge arasındaki yer limbik sistemi içerir. Limbik sistem duyguların yaşandığı yerdir. Sinyaller beynin ön kısmına ulaşmadan önce limbik sistemden geçer ve olaylara karşı duygusal bir tepki yaratır. Beynin ön kısmı, duygunun limbik sistemde "hissedilmesine" müdahale etmez. Aksine, bu iki' bölge sürekli iletişim halindedir. Bu iletişim süreci duygusal zekanın fiziksel kaynağıdır.

Kazadan sonra zavallı Phineas'in beyni duygulardan ibaret hale gelmişti. Beyninin ön kısmım tamamen kaybederek aslında duygularına tepki gösterme ve onlar hakkında mantıklı düşünme yetisini yitirmişti. Bu nedenle karşılaştığı her olaya, her deneyime ani, duygusal tepkiler vermeye başlamıştı. Phineas duygularım kontrol edemiyordu, hatta onların varlığını bile anlayamıyordu. Bu nedenle geçirdiği her günün her saati duygularından etkileniyordu, tıpkı bir kaplan tarafından kovalandığımızda ya da boğulan bir çocuğa yardım etmek istediğimizde hissettiğimiz gibi. Aslında beyinlerimiz bizleri duygusal yaratıklar haline getirecek şekilde döşenmiş Bir olaya ilk olarak duygusal tepki göstermemiz, davranışın meydana gelmesinde birincil hislerimizin etkili güdüler olgusunu ortaya çıkarır.

Bazı deneyimler kolaylıkla haberdar olduğumuz duygularla sonuçlanır, diğer zamanlarda ise duygular yokmuş gibi görünebilir. Limbik sistemin bulunduğu bölge, davranışlarımızın her aşamasında hislerimizin bir rolü olduğunu garantiler.

Milyarlarca mikroskobik nöron, beynin duygusal ve mantıksal merkezleri arasındaki yolda bir hat oluşturur Duyumla ilgili bilgi, şehir caddesindeki arabalar gibi iki merkez arasında seyahat eder. Duygusal zeka uygulamaya geçirildiğinde iki merkez arasındaki trafik akışı her iki yöne doğru düzgün bir şekilde seyreder. Trafik akışındaki artış, beynin mantıksal ve duygusal merkezleri arasındaki bağlantıyı güçlendirir. Duygusal zekanız, sizin bu seyahatin düzgün bir şekilde devam etmesin! sağlamadaki yeteneğinize bağlıdır Ne hissettiğiniz hakkında ne kadar çok düşünür ve bu hislerinizle ilgili ne kadar verimli kararlar alırsanız, merkezler arasındaki yol da bir o kadar gelişir. Günlük yaşamımızdan örnek verecek olursak, kimilerimiz iki şeritli yollarda seyahat etmeye çabalarken diğerlerimiz beş şeritli otobanlar inşa etmişlerdir. Cömert bir trafik akışı yüksek duygusal zekanın en önemli gereğidir. Her iki yöne de trafik akışı çok az olursa, gösterilen davranış etkisiz olmuş demektir.

İnsanlar neden duygularını göz ardı ederken ya da onlar tarafından yönetilirken çok fazla zaman harcarlar? Duygusal zekadaki sapmaların pek çoğu basit bir anlayış eksikliğinden kaynaklanır. Duygusal zeka sayesinde, zor zamanlarda "zekice" davranmanızı sağlayan özel yetenekleri keşfedebilirsiniz. Duygusal zekanın evde ve iş yerinde kullanılmasını dizginlemek gibi bir lüksümüz artık yok. Bugün başarılı olmak ve doyuma ulaşmak için bu yetenekleri maksimum derecede kullanmanın yollarını öğrenmemiz gerek. Çünkü en iyi başarıları elde edenler mantıkları ile hisleri arasında görülmemiş bir bağ kuranlardır.