Günlük Mesaj

Bluesky24 · 09-04-2010, 04:39 PM

Varto'nun Kış YemekleriVarto Muş'a bağlı bir ilçe... İnternet üzerinden yöresel kış yemeklerini araştırıken rastladım ve edindiğim bilgiler oldukça ilgimi çekti. Bunu sizlerle paylaşmak istiyorum.İşte Varto'nun tarihçesi ve yemekleri....

Genelde tüm kaynaklar Varto tarihinin Urartu'larla bağladığında birleşir. Yine tüm kaynaklar Varto'da Urartu'lardan sonra Med'lerin,Pers'lerin,Port,Roma ve Bizanslıların kaldığını, 1071 Malazgırt savaşıyla beraber Türklerin egemenliğine geçtiğinde birleşirler.

Kimi kaynaklara göre Varto adının Urartu kelimesinin zamanla halk arasında evrimleşmesi sonucu ortaya çıktıgı söylenir. Ilçenin ve ilçe merkezinin bilinen en eski adlarından biri de "Gümgüm", halk diliyle "Gımgım"dır. Bu adın kaynağıyla ilgili olarak çeşitli rivayetler vardır. Bazı kaynaklara göre Oğuz Türklerinin 786 yılında buraya gelmesiyle evlerinin tıklım tıklım olduğu, bugünkü ilçe merkezinin at kisnemeleriyle çınladığı, bu yüzden Akkoyunlu oymakbaşı Goşkar Baba'nın Varto'ya Gımgım adını taktıgı, kimi rivayetlere göre de, Bingöl Dağları'nın 3000m rakımında bulunan Goşkar Baba'nın mezarını ziyarete giden halkın gelenekler ölçüsünde, eglenceler ve anmalar düzenledigi, bu eglenceler esnasında atlıların düzlükte at koştururken davul gümbürtüsüne benzer sesler çıkardıgı ve ilçenin adının bu yüzden "Gımgım" olduğu söylenir.Kimi rivayetlere göre de Varto'da toy kuğlarının çok olmasından dolayı, buraya avcılık yapmaya gelen Selçuklu beylerinin "Toy var" anlamında "Vortoy" dedikleri, bunun zamanla halk içinde "Varto"ya dönüştüğü rivayet edilir.

Bir başka varsayıma göre, Varto'nun etrafındaki veya cıvarındaki kimi yüksek dağlar bugün sönmüş görünseler de geçmişte birer volkanik dağlardı. Goşkar baba veya Varto'nun güneyindeki Kur Tepesi gibi dağ ve tepelerin çıkardığı seslerden dolayı halkın buraya Gımgım demesi olasıdır.Sık sık deprem olması da bu ismin verilmesinde etkili olabilir.Varto adının ise bir kasaba isminden ziyade bir bölgenin adı olması daha mantıklıdır.

Başka kaynaklara göre de, Varto'nun ancak 900 yıllık bir geçmişinin var oldugu, Urartuların da tarihçilere göre bir Türk uygarlığı olduğu kesinlik kazanmamıştır. Tarihi kaynaklar Urartu uygarlıgı içinde birçok Ermeni krallıgı olduğu noktasında birleşir. Van, Erivan, Vartoya gibi isimlerin Ermeniceden geldiği biliniyor. Hamidiye alaylarıyla başlayan Ermeni katliamı sürecine kadar, Ermenilerin Varto'da yoğun olarak yaşadığı düşünüldüğünde Varto isminin Ermenice olma olasılığı ağırlık kazanıyor.

Sonuç olarak 1963-64 yılında Kayalıdere Köyü'nde arkeologların yaptığı kazılarda, Urartular ile ilgili kalıntılara ulaşılmıştır. 1071 Malazgırt Savaşı'yla ilçe Selçukluların eline geçmiş daha sonra da Karakoyunlular ve Akkoyunlular hakimiyeti devr almıştır. Varto bölgesi 1514 Çaldiran Savaşı'yla Osmanlıların idaresine geçmiştir. Cumhuriyet sonrasında da belediye ve valiliğin önerisi üzerine, Içişleri Bakanlığı ve TBMM onayı ile VARTO ismini alarak ilçeleşmiştir.

Işte Varto'nun geleneksel yemekleri:

Vartoluların Mevcut Olan Sebzelerle Tanışmadan Önce Varolan Yöresel Yemekleri:

Zerfet:

Malzemeler:Un, yağ, maya, şeker ve sarmısaklı yoğurt

Yapılışı:Un leğenlerde yoğrulduktan sonra açılarak yuvarlak bir şekil verilir, şekil verildikten sonra, altına büyük taş yerleştirilmiş ve üzerine daha önceden ateş yakılarak hamuru pişirecek derecede ısıtılmış locına konur.Bunun üstüne sac konur ve sacın üzerine de tekrar ateı yakılır ve pişirmeye bırakılır. Iyice piştikten sonra sacın altından çıkarılan bafkonun, üst kapağı açılır. Içi iyice eşilir ve ayranla sıvanır. Daha sonra içinden çıkarılan ekmek parçaları ufalanarak tekrar içine doldurulur. Etrafına ayran, üzerine de kızartılmış tereyağ dökülür.Ve yemeye hazır hale gelir. Önceleri elle (baş parmak, işaret parmağı ve orta parmakla) yenirken şimdi kaşıkla yenmektedir.

Sir :

Zerfetle aynı malzemeleri içerir ve yapılması da aynıdır. Bafkonun hepsi büyük bir tepsiye doğranır. Zerfetteki gibi alt kısmı bırakılmaz, o da doğranır.Ve zerfet gibi yenir.