Yaz Aylarında Tatilde Sağlıklı Yaşam Rehberi

[Bluesky24]

Yaz Aylarında Tatilde Sağlıklı Yaşam RehberiG. YAZ KAZALARINDA İLKYARDIM

G.1. İlk Yardım Çantasında Bulunması Gerekenler

Batticon,Betadin: antisepsi için(yara yeri temizliği)

Antibiotikli krem: düşme,çarpma sonucu oluşan yaraların bakımı için

Burkulmalar için kullanılan jel : erken dönemde ağrı ve şişlikler için

Yara bandı

Elastik sargı: burkulmalarda eklemin şişmesini azaltmak için

Ağrı kesici

Hem sıcak hem soğuk kompres olabilen paket

Steril kare gaz , gaz sargı

Böcek sokmaları için antihistaminikli krem

Pansumanı yapabilmek için künt uçlu makas

G.2. Güneş Çarpması

Belirtileri ; başağrısı, mide bulantısı, kusma, başdönmesi, aşırı yorgunluk ve halsizliktir.

Ne yapmalı ?

*Hemen serin bir yerde dinlenmeye geçilir

*Bol sıvı alınmaya başlanır ( öncelikle su )

*Gerekirse ağrı kesici alınır



Ne yapmamalı ?

*Çok sıcak havalarda ve günün belli saatlerinde (10:00-15:00) güneş altında uzun süreli kalınmamalı

*Rahatsızlık hissi doğduğunda oyuna devam etmemeli

G.3.Yanıklar

Deri bir kaç fonksiyonu bir arada bulundurur;

1.Enfeksiyona karşı engel oluşturur

2.Altında bulundurduğu organ ve dokuları korur

3.Vücut ısısının korunmasını sağlar

4.Sıcak, soğuk, ağrı ve dokunma duyularını taşır

5.Vücut çıkartılarının uzaklaştırılması için bir yol oluşturur.

Organizmanın bölgesel olarak ateş,buhar,sıcak cisimler ile karşılaşması sonucu gelişen doku harabiyetidir.Zararın derecesini bildiren sınıflandırmada yanığın derinliği, vücudun ne kadarının etkilendiği ve yanık bölgenin yeri göz önünde bulundurulur. Buna göre

1.derece yanık ( yüzeyel yanık ) ; Cilt kuru,kızarık ve hafif şiş görülür. Ağrılıdır ve çok hassastır. Orta dereceli güneş yanıkları buna örnektir.

2.derece yanık (kısmi kat yanık ) ; Cilt kızarık ve nemli görünür.Bül denen içi sıvı dolu kesecikler oluşmuştur. Çok ağrılıdır. Ateşle direkt temas, sıcak sıvı veya cisim yanıkları, kimyasal madde veya güneş yanıkları ikinci derece yanığa yol açabilir.

3.derece yanık (tam kat yanık) ; cildin tüm tabakalarını etkileyip cilt altı dokudan kas, kemik ve organlara dek inmiş yanıklardır. Cilt kuru, serttir, elastikiyetini kaybetmiştir, mumsu görünümde olabilir. Koyu kahverenginden siyaha dek renk alabilir, ağrısızdır. En çok patlama ile oluşmuş yangınlarda ve alevlerle sınırlanmış ortamda kalan kişilerde veya elektrik çarpmaları ile oluşur.

İlk yardım

1.Hastayı yanık kaynağından uzaklaştırıp yanmayı durdurmak.

2.İlk yardım için uygulamaları başlatmak;öncelikle hastanın yaşamsal belirtilerini hızla değerlendirip öncelik belirlemek

3.Yanık bölge ile ilgilenmenin yeterli olduğu kararı verildikten sonra

birinci derece yanıklarda soğuk su ile soğutmak.Bu işlem akan soğuk su ile veya su dolu bir kapta 5-10 dakika tutmak ile yapılır.Ağızdan ağrı kesici ilaçlar alınabilir.Ağrı kesici kremler kimi kişilerde allerjik reaksiyona yol açabileceğinden dikkatli kullanılmalıdır.Bu tip yüzeysel yanıklar 48 saat içinde kendiliğinden iyileşir;bu sürenin sonunda kırmızılık ve ağrı devam ediyorsa bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.

İkinci derece yanıklarda yanık bölgeyi soğuk suyla ıslatmak ve ya soğuk suyla dolu kapta bekletmek uygundur.Kol ve bacaklarda yanık varsa kalp seviyesinden yukarıda tutmak gerekir.Varsa takı,giysi ve diğer aksesuarları çıkartmak gerekir.Cilde bulaşmış yağ,gaz gibi yabancı maddeler sabunlu su ile dikkatlice temizlenebilir.Yanık alanı temiz bir örtüyle kapatmalıdır.

Üçüncü derece yanıklarda hastayı alandan uzaklaştırıp kısaca soğutmasını yaptıktan sonra mümkün olan en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna ulaştırmak gerekir.

Ne yapmamalı ?

1.Yaraları soğutmak için buz kullanılmaz;duyu azalmasına yol açıp donuk oluşturabilir.

2.Yaranın üzerine yapışmış giysileri sökmemelidir,etrafı kesilip o bölge bırakılır.

3.Asla diş macunu,krem,yağ ,salça gibi maddeler sürülmez.

UNUTMAYINIZ !

Eller,ayaklar,yüz ve üreme organlarındaki 3.derece yanıklar

.Solunum sistemi hasarı ile birlikte olan yanıklar

.Vücudun %10 undan fazlasını kaplayan 3.derece yanıklar

.Vücudun %20 sinden fazlasını kaplayan 2.derece yanıklar

.Çocuk ve yaşlılardaki her türlü yanık

.Özellikle kol veya bacakların tamamını dairesel olarak kaplayan yanıklar

.Kol veya bacakta kırık şüphesi ile birlikte olan yanıklardır.Mutlak hastanın yaşamsal bulguları dikkatle gözlenip gerekirse desteklenerek en kısa zamanda bir sağlık kuruluşunda tedavileri başlatılmalıdır.

G.4.Düşme, Çarpma, Burkulma

Ne yapmalı ?

1.Kaza olduğu anda hastayı hemen dinlenmeye almalı;yaralı el veya ayağını kullanması önlenmeli

2.Mümkünse şiş veya morarmış olan bölgeye soğuk tatbik edilmeli

3.Yaralı bölgenin daha fazla şişmesini önlemek için yere doğru sarkıtmamalı

4.Cildinde yaralanma varsa uygun şekilde önce temiz su sonra mikrop öldürücü sıvı ile temizlemeli

5.Varsa ağrı kesici ilaç alınabilir

6.Tüm bu koşullar sağlandıktan sonra bir sağlık merkezine başvurulmalı

Ne yapmamalı ?

1.Burkulan eklemin üzerine sıcak uygulanmamalı

2.Ağrılı el veya ayakla oyuna devam edilmemeli

G.5.Suda Boğulma

Suda boğulan bir kişiye yapılacak en etkili yardım Onu öncelikle bulunduğu yerden daha güvenli bir ortama taşımkatır.Bu işlem sırasında kişi hala suda ise ve kurtarıcı yüzme bilmiyorsa kendini de tehlikeye atmadan ya yardım çağırarak yada bir halat,dal parçası gibi yardımcı araçlarla kişiyi kıyıya çekmeye çalışmalıdır. Suda boğulmada belirtileri kötüleştirecek en önemli etken hipotermidir.

Ne yapmalı ?

Öncelikle hasta ve kurtarıcının güvenliği sağlanır. Hasta ısıtılmaya çalışılır. Hızla genel durum değerlendirilir;kişinin solunumu ve dolaşımı varsa olduğu durum korunarak en hızlı şekilde yardım çağrılır. Solunum ve dolaşım durmuş ise temel yaşam desteği kuralları uygulanır. Temel yaşam desteği eğitimi almamış kurtarıcılar en hızlı şekilde yardım çağırmalıdırlar.

Ne yapmamalı ?

Hastayı ters çevirerek yada başaşağı tutarak içindeki sıvıyı çıkarmaya çalışmamalı.

G.6. Böcek sokmaları

*Isırılan bölgeye soğuk uygulanır

*Ağrı varsa ağrı kesici ilaç alınabilir

*Yara yeri temizlenir ve temiz tutulur

*Isırılan bölgede şişlik,kızarıklık ve sıcaklık olursa bir sağlık merkezine başvurmak gerekir

G.7. Yılan ve Akrep Sokmaları

Ülkemizde bulunan akrep ve yılanların pek çoğu , yöresel ayrıcalıklar dışında ,ölümcül zehir taşımamaktadır.Yine de herhangi bir ısırıkla karşılaşıldığında ısırılan yeri yüksekte tutmak, buz uygulamak, ağızdan aspirin dışında bir ağrı kesici almak ve bir sağlı kuruluşuna başvurmak gerekir.

Ne yapmamalı ?

Isırılan yeri kesmeyiniz ,yarayı emerek zehiri çıkarmaya çalışmayınız. Yaranın üzerinden turnike uygulamayınız.

G.8. Zehirlenmeler

Özellikle yaz aylarında kötü koşullarda saklanan yiyecek ve içeceklerin tüketilmesi sonucunda ortaya çıkan ishal ve kusmalarda yapılacak ilk iş mümkün olduğunca bol sıvı almak, dinlenmek ve hijyen koşullarına uymaktır. Eğer asla ağızdan sıvı veya yiyecek alınamıyorsa (ishal ve kusma nedeniyle) mutlak bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir.

Ne yapmamalı ?

Hasta bebekse anne sütü,erişkinse ağız yoluyla alınan su kesilmemelidir.

G.9.Yaralanmalar

Kanama bir yaralanmanın en görünür belirtisidir.Kanamalı yaralanmalar bir kaç başlık altında değerlendirilebilir.

1.)Keskin bir cisimle oluşmuş olanlar ; meydana gelen kanama o bölgenin içerdiği küçük damarcıkların yoğunluğuna bağlı olduğundan kafa derisi ve dudak gibi çok kanlanan yerlerdeki kesiler küçük bile olsalar çok fazla kanarlar.

2.)Ezilme ile oluşanlar ; düşüp sert bir yüzeye çarparak yada tam tersi bir cismin vücut üzerine düşmesiyle oluşur. Derinin yüzeyinde görünen yaralanma ile derin dokulardaki yaralanma düzeyinin farklı olabileceği hiç unutulmamalıdır. Genellikle dışa değil doku içine kanama gelişir.

3.)Delme yaralanmaları ; kanama çok fazla olmamakla birlikte derin doku ve organlarda ölümcül yaralara yol açılabilir.

4.)Uzuv kopmaları ; yaralı doku parçalanmıştır,kaybedilen dokunun yeri ve büyüklüğü ile orantılı olarak şok tehlikesi vardır.Yaralanmaya neden olan cisim açıkta kalan damarları ezdiğinden kanama çok fazla olmayabilir. Genellikle kirli yaralardır,bu da gelecekteki tedavide enfeksiyon riski demektir.

Ne yapmamalı?

.Yaranın üzerine yabancı maddeler kapatılmaz.

.Kurallar bilinmiyor ise turnike uygulanmaz.

.Karın yaralanmalarında hastaya ağız yoluyla bir şey verilmez ; dışarı çıkan organ veya parçasını yerleştirmeye çalışılmamalıdır.

Ne yapmalı?

Her şeyden önce hastanın genel durumunun hızla değerlendirilmesi,yaşamsal bir risk olup olmadığının tespiti gerekir.Vücudun kanamaya olan cevabı kaybedilen kan miktarı, yaralanmanın şekli ve yeri,kişinin daha önceki sağlık durumu ile ilgili olarak değişir. Eğer gerekirse kanamanın durdurulması ve yaşamsal bulguların desteklenmesi birlikte yürütülmelidir. Küçük kesik ve sıyrıklarda;mümkün olduğunca steril, değilse, temiz olduğunuzdan emin olduğunuz bir bez yardımıyla yaranın antiseptik madde ile yoksa suyla temizlenmesi ve sarılarak kanamanın durdurulması esastır.

Fazla kanayan büyük yaralarda

Kanamayı durdurmak için mümkünse steril değilse temiz bir bez,hiçbiri yoksa direkt elle kanayan yerin üzerine kuvvetlice bastırmak gerekir.



Delme yaraları

Delici ve nafiz yaralar olarak ikiye ayrılır.Delici yaralarda giriş ve çıkış deliğini görmek mümkündür ; giriş deliği küçük,çıkış deliği büyüktür.

Nafiz yaralarda giriş deliği varken çıkış deliği görülmez.

HER İKİ DURUMDA DA YAPILACAK İLK ŞEY, HASTAYI EN KISA ZAMANDA BİR HASTANEYE ULAŞTIRMAKTIR.

Karın ve gövde yaraları

Çoğu yaşamsal organ karında yerleştiğinden yaralanmanın ne derecede zarar verdiğini bilmek mümkün olmayabilir.Hastayı sırtüstü yatırmak,ağızdan hiçbirşey vermemek,yaralanan kısmın üzerini bulunabilecek en temiz malzeme ile örtmek gerekir. Dışarı çıkmış barsak gibi organları asla içeri sokmaya çalışmamak esastır.

Uzuv kopmaları

yapılması gereken ilk şey kanamayı ve yaranın temizliğini kontrol altına almak ve kopan uzvu önce temizliğinden emin olduğunuz bir naylon torbaya, daha sonra da buzun içine koyarak en yakın mikrocerrahi işlemlerin yapıldığı merkeze ulaştırmaktır.

Bu rehber;

Acıbadem Sağlık Grubu Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü Sorumlu Konsültanı Prof Dr. Murat Tuncer, Acıbadem Hastanesi Kadıköy Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Gamze Şarbat, Acıbadem Hastanesi Bakırköy Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Özhan Dedeoğlu, Acıbadem Hastanesi Kadıköy Aile Hekimliği Uzmanı, Acil Servis Sorumlusu Dr. Demet Dinçin katkılarıyla hazırlanmıştır

12