memeye etki eden hormonlar

[pisimbat]

Hormon nedir?
Hormonlar, organ fonksiyonları ve metabolizmasını düzenlemek için gerekli olan emirleri ve cevapları taşıyan kimyasal ileti maddeleridir. İlgili salgı bezlerinde yapılır, kan yoluyla hedef organlara iletilirler. Hormonlar, hücreleri büyümeleri ve gelişmeleri için harekete geçiren anahtarlardır. Az salındıklarında gelişme geriliklerine, çok salındıklarında düzensiz doku üremesine neden olabilirler.

Memeye etkili hormonlar nelerdir?

Memeye etki eden başlıca hormonlar; östrojen, progesteron, testesteron, prolaktin, kortizol, insulin, oksitosin, büyüme ve tiroid hormonlarıdır.
Hormonların memeye etki mekanizmaları nasıldır?

Östrojen:

Kadın yaşamındaki en önemli hormon olan ve çoğunlukla yumurtalıklardan salgılanan östrojen, meme hücre bölünmesini artırır, salgının toplandığı kanalların gelişmesini sağlar. Damarlanmayı, çevre bağ dokusunun yapımını ve yağ dokusu birikimini de sağlayan östrojen, memenin hacim ve ağırlık olarak büyümesine neden olur. Ayrıca meme hücresinde, progesteronun hücre bağlantı noktalarını geliştirir ve memeye etki etmesini sağlar.
Östrojenin fazla üretilmesine veya aşırı aktivitesine bağlı olarak, meme destek dokusunda ödem meydana gelir. Ödeme karşı gelişen kimyasal ve hücresel reaksiyon sonucunda ise doku sertleşir, kanallarda sıkışma olur. Ortaya çıkan bu fibrokistik yapıda, kanallarda hücre artışı da olursa, meme başından yeşilimsi bir akıntı meydana gelir.

Progesteron:

Progesteron, memede salgı üreten yapıların farklılaşmasını sağlar. Böylece salgı hücreleri süt üretmeye hazır karakter kazanırlar. Yumurtalıklardan salgılanan progesteronun üretimi gebelikte artar.
Östrojen ve progesteronun birbirleriyle olan orantısı önemlidir. Daha çok progesteronun azalması şeklinde görülen bu oran bozulmasına bağlı rahatsızlıklar oluşabilir.

Testosteron:
Erkeklik hormonu olan testosteron, östrojen ve progesteron etkisini kırarak, memede hücre bölünmesini ve salgı yapılmasını baskılar. Bu nedenle ve östrojenin az olması nedeniyle erkekte meme dokusu gelişmez. Testosteronun kadında yüksek olması meme gelişimini geciktirir.

Prolaktin:

Beyindeki hipofiz bezinden salgılanan prolaktin, memede salgı üreten yapıların ve salgının toplandığı kanalların gelişmesine yardımcı olur. Anne rahmindeki bebeğin meme dokusunun ilk gelişiminde de etkilidir. Asıl etkisi ise, gebelik sonrası memede süt salgısını sağlamaktır. Süt bezlerini döşeyen hücre tabakasını, aktif süt salgılayan salgı hücrelerine çevirir. Protein sentezini, özellikle süt proteini (kazein) sentezini arttırır. Gebelik dışında prolaktinin artması, memede gerginlik ve şişkinlik yaratır, meme başından süt gelmesine neden olur.

Kortizol:

Asıl görevi vücutta doku reaksiyonlarını düzenlemek olan kortizol, memede hem salgı kanalı hem de salgı bezi yapısının farklılaşmasında rol oynar. Böbreküstü bezinden salgılanır. Östrojenin etkisini de artıran kortizolun bazı türevlerinin, yağ dokusunda östrojene dönüşebildikleri bilinmektedir. Özellikle stres nedeniyle artan kortizol, tüm vücutta ve meme dokusunda ödem meydana getirir. Bu nedenle stresi kontrol etmek, vücudun ürettiği kortizol ve östrojen miktarının da kontrol altında tutulmasına destek olmaktadır.

Büyüme hormonu :
Tıpkı kortizol gibi memede salgı kanalı ve salgı bezi yapısının farklılaşmasını destekler. Anne karnındaki dönemde ve ergenlikte, memenin gelişmesinde etkilidir.

Büyüme hormonu meme kanseri gelişimini hızlandırır. Bu nedenle gençlerde meme kanseri daha hızlı gelişip yayılabilirken, ileri yaşlarda gelişim hızı büyüme hormonundaki azalmaya bağlı olarak yavaşlamaktadır. Yine, gebelikte çocuk gelişimini sağlamak için büyüme hormonu ileri derecede artmıştır. Dolayısıyla gebelikte oluşabilecek meme kanseri hızlı gelişir.

İnsülin:

Asıl fonksiyonu şekerin dokular tarafından alınımını ve kullanımını sağlamak olan insülinin meme dokusuna etkisi, tıpkı kortizol ve büyüme hormonu gibidir. Ayrıca hücrelerin progesterona olan duyarlılığını arttırır. Pankreastan salgılanır. Fazla salgılandığında doku gelişimini aşırı arttıran insülin meme kanserinde, baskılamaya çalıştığımız hücrelerin üremesini arttırıp tedavinin etkinliğini azaltır. Bu nedenle özellikle meme kanseri tedavisi olmuş hastalar, insülin ve şeker kontrollerini düzenli yaptırmalıdırlar.

Tiroid Hormonları:

Tıpkı progesteron gibi, memenin süt salgılayan bölümlerini uyarır. Ayrıca progesteronun etkisini arttırarak, bez yapısındaki değişiklikleri kolaylaştırır. Meme dokusunun hem östrojene hem de prolaktine olan duyarlılığını da etkileyerek memenin büyümesine neden olurlar. Özellikle hasta, kilo almamasına rağmen memesinin büyümesinden şikayet ediyorsa, tiroid testlerinin mutlaka görülmesi gereklidir. Tiroid hormonları hücre üremesini de arttırabileceğinden, meme kanserinde de dikkatle izlenmelidir