Charles Darwin

[bluemoon24]

Bir bilim adamına gösterilen bu tepkinin nedeni neydi? Darwin kimdir, ne

yapmıştı? Darwin küçük yaşında iken de horlanmıştı, hem de babası

tarafından: Seni, anlaşılan, ava çıkma, köpeklerle eğlenme ve fare yakalama

dışında hiç bir şey ilgilendirmiyor. Geleceğin, kendin ve ailen için yüz karası

olacaktır! Geleceğinin yüz karası olacağı söylenen çocuk, biyolojinin

anıt yapıtı Türlerin Kökeni'nin yazarı, tüm çağların sayılı bilim adamlarından

biri olur. Varlıklı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Charles

Darwin, sekiz yaşına geldiğinde annesini yitirir. Çocuğunun iyi yetişmesi

yolunda hiç bir şey esirgemeyen babası başarılı ve saygın bir hekimdi. Dedesi

Erasmus Darwin, evrim konusuyla ilgilenen tanınmış bir doğa

bilginiydi.Entellektüel bir çevrede büyüyen Charles okulda parlak bir

öğrenci değildi. Öğretmenleri arasında ona aptal gözüyle bakanlar bile vardı.

Oysa bu bakış, yüzeysel bir izlenimi yansıtmaktaydı; sıkıntı Charles'ın okul

programıyla bağdaşmayan kendine özgü ilgilerinden kaynaklanıyordu. Hayvanlara,

özellikle böceklere derin bir ilgisi vardı. Daha küçük yaşında onu saran bu

ilgi, ilerde belirginlik kazanan üstün gözlemleme yeteneğinin itici gücüydü.

Üniversitede, ilk iki yılını alan tıp öğrenimi başarısız geçer. Dönemin

tartışma konuları arasında onu yalnızca canlıların kökeni sorunu

ilgilendirmekteydi. Ama babası umudunu tümüyle yitirmek istemiyordu; hekim olmak

istemeyen oğlunu hiç değilse din adamı olmaya ikna eder.Edinburg'dan

Cambridge Üniversitesine geçen delikanlı burada da, teoloji öğreniminin yanı

sıra böcek toplama etkinliğini sürdürür; oluşturduğu zengin koleksiyonla bilim

çevrelerinin beğenisini kazanır. Bu arada botanik ve jeoloji derslerini de

izlemekten geri kalmaz.Yirmi iki yaşında üniversiteyi bitirir, ama

kilisede görev almaya yönelik değildir. Bir rastlantı, aradığı olanak kapısını

ona açar. Güney Amerika kıyılarından başlayarak uzun süreli bir araştırma

gezisine çıkmaya hazırlanan kraliyet gemisi Beagle'e doğa araştırmacısı

aranmaktaydı. Botanik profesörünün tavsiyesi üzerine Darwin'e, masraflarını

kendisinin karşılaması koşuluyla, bu görev verilir. Ancak genç bilim adamının

babasının desteğini sağlaması kolay olmaz.1831'de başlayan geziye Darwin

beş yıl süren yoğun ve çetin bir uğraşla, dünyanın henüz bilinmeyen pek çok kıyı

ve adalarında türlere ilişkin fosil ve örnekler toplar; gözlemsel bilgiler

edinir, notlar alır. Doğa onun için tükenmez bir laboratuvardı. Özellikle

Gallapagus adalarındaki dev kaplumbağalar ile kuşlar üzerindeki gözlemleri,

değişik çevre koşullarında türlerin nasıl oluştuğu konusunda ona önemli ipuçları

sağlamıştı. Kimi türlerin çevreyle uyum kurarak sürdürdüğü, kimi türlerin ise

değişen koşullarda uyumsuzluğa düşerek yok olduğu izlenimi

kaçınılmazdı.Ülkesine döndüğünde Darwin'in yapması gereken şey,

topladığı bilgileri işlemek, evrim olgusuna kanıtlara dayalı açıklık getirmekti.

Ne var ki, bu kolay olmayacaktı. Bir kez toplanan gözlem verilerinin

düzenlenmesi bile yıllar alacak bir işti. Sonra, evrim konusu dikenli bir

sorundu; yerleşik önyargılara ters düşmek kolayca göze alınamazdı.

Darwin incelemelerinden türlerin sabit olmadığını, uzun süreli de olsa,

çevre koşullarına göre değiştiğini öğrenmişti. Ama evrim denen bu değişimin

düzeneği neydi? Bu soruya yanıt arayışı içinde olan Darwin'e 1838'de okuduğu bir

kitap ışık tutar. Thomas Malthus'un yazdığı Nüfus Üzerine Deneme adlı bu kitap

ilginç bir tez ortaya koyuyordu: canlılar için yaşam bir var olma ya da yok olma

savaşımıdır; çünkü, hemen her çevrede, nüfus artışı beslenme olanaklarını kat

kat aşmaktadır. Bu savaşımda güçlüler karşısında zayıf kalanlar yok olup gider;

çevresiyle uyumsuzluğa düşenler elenirken, uyum kuranlar çoğalır.19.

yüzyılın acımasız kapitalizminin laissez faire et laissez passer (bırakınız

yapsınlar, bırakınız geçsinler) sloganında da yansıyan bu düşünce, Darwin'in

yirmi yıl sonra açıkladığı evrim kuramının özünü oluşturur: doğal seleksiyon

evrimin itici gücü, ilerlemenin dayandığı düzenekti. Evrim düşüncesi,

insanın kendi varlık kökenini bilme merakım da içermektedir. İlkel topluluklarda

bile kendini açığa vuran bu merakın özellikle mitoloji ve dinlerin oluşumundaki

rolü yadsınamaz. Ancak bilim öncesi açıklamalar masalımsı birer öğreti

niteliğindedir. Her şey gibi insan da Tanrısal gücün ürünüdür. Gelişmiş dinlerde

bile evrim düşüncesi yer almamıştır. Evrimden ilk söz edenler, M.Ö. 6.

yüzyılda yaşayan İyonya'lı filozoflar olmuştur. Thales tüm nesneler gibi

canlıların da sudan oluştuğu savındaydı. Daha çarpıcı görüşü onu izleyen

Anaximander'de bulmaktayız: Canlıların kaynağı denizdir. Başlangıçta balık olan

atalarımızdan bugünkü formumuza evrimleşerek ulaştık. Gene o dönemin bir başka

filozofu, Herakleitus, canlıların gelişmesinde aralarındaki çatışmanın rolüne

değinir. Bunlardan ikiyüz yıl sonra gelen antik çağın ünlü filozofu

Aristoteles'te evrim düşüncesi daha belirgindir. Onun görüşünde aşağıdaki ilginç

noktaları bulmaktayız: (1) Canlıların en ilkel düzeyde kendiliğinden

oluştuğu,

(2) Organizmaların basitten daha karmaşık formlara doğru

geliştiği,

(3) Canlıda organların ihtiyaca göre oluştuğu.Ancak

ortaçağ teolojisinde bu tür düşüncelere yer yoktu. Gerçek kutsal kitaplarda

açıklanmıştı. Evrim düşüncesi bir sapıklıktı. Evrime bilimsel yaklaşım,

Aydınlık Çağı'nın sağladığı göreceli özgür düşünme ortamını bekler. Bu alanda

ilk adımı Fransız doğa bilimcisi Buffon'un attığı söylenebilir. Buffon,

canlıların sınıflanmasına ilişkin Aristoteles sistemini düzeltme ve geliştirme

amacıyla çalışmaya koyulur. İlgilendiği konuların başında evrim geliyordu. Fosil

ve diğer kanıtlara dayanarak canlı türlerin evrimle oluştuğu görüşüne ulaşmıştı.

Ama kilisenin sert tepkisiyle karşılaşınca, Buffon, Kutsal kitapta

bildirilenlere ters düşen sözlerimi geri alıyorum diyerek sessizliğe

gömülür.Ünlü isveç botanikçisi Linnaeus'un modern sınıflama yöntemine

ilişkin çalışması evrim düşüncesine destek sağlayan başka bir girişimdir.

Darwin'in dedesi Erasmus Darwin de, Buffon gibi, canlıların yaşam dönemlerinde

edindikleri beceri veya özelliklerin yeni kuşaklara geçmesiyle evrimleştiği

görüşündeydi.Bu görüşü geliştiren Fransız doğa bilgini Lamarck ise evrim

konusunda oldukça tutarlı ilk kuramı oluşturur. Kısaca, canlıların yaşam

dönemlerinde kazandıkları özelliklerin ya da uğradıkları değişikliklerin (bunlar

çevre koşullarının etkisinde ortaya çıkabileceği gibi, organların kullanış veya

kullanışsızlık nedeniylede olabilir) kalıtsal yoldan yeni kuşaklara geçtiği

diye özetleyebileceğimiz bu kuram, sağduyuya yatkın görünmesine karşın, bilim

dünyasında beklenen ilgiyi bulmaz.Kuramın olgusal içerik yönünden

yetersizliği bir yana, bilinen kimi gözlemsel verilere ters düşmesi

benimsenmesine olanak vermiyordu. Açıklama gücünü bugün de koruyan, daha

kapsamlı ve tutarlı evrim kuramını Darwin'e borçluyuz. 1859'da yayımlanan

Türlerin Kökeni adlı yapıtta ortaya konan bu kuramın benimsenmesine ortam

hazırdı. Kısa sürede bir kaç yeni basım yapan kitap, insanlığın dünya

anlayışında eşine pek rastlanmayan köklü bir devrime kapı

açmaktaydı.Dönemin seçkin bilginlerinden T. H. Huxley'in şu sözlerinin

çağdaşı pek çok bilim adamının duygularını dile getirdiği söylenebilir: Biz

türlerin oluşumuna ilişkin, doğruluğu olgusal olarak yoklanabilir bir açıklama

arayışı içindeydik. Aradığımızı Türlerin Kökeni'nde bulduk. Kutsal kitabın

masalımsı açıklaması geçerli olamazdı. Bilimsel görünen diğer açıklamaları da

yeterli bulamıyorduk. Darwin kuramı her yönüyle bilimsel yeterlikte idi.

Kuramın dayandığı iki temel nokta vardır: (1) Canlı dünyada,

yeni türlerin oluşumuna yol açan sürekli ama yavaş giden değişim; (2)

Doğal seleksiyon dediğimiz evrim sürecini işler kılan düzenek.Birinci

nokta, türlerin sabitliği varsayımını içeren yerleşik öğretiye ters düşmekteydi.

İkinci nokta, evrimin tüm ereksel görünümüne karşın salt mekanik terimlerle

açıklanabileceğini göstermekteydi. Darwin kuramının özünü oluşturan

doğal seleksiyon, başlangıçtan günümüze değin, değişik eleştirilere uğramıştır.

Bu nedenle, ilkenin öncelikle açıklığa kavuşturulması gerekir. Darwin'in evrim

kuramı, gözlenebilir üç olgu ve iki ilke içerir.İlk olgu, üreme

biçimleri ne olursa olsun, canlıların geometrik diziyle çoğalma

eğilimidir.İkinci olgu, bu eğilime karşın türlerde nüfusun aşağı yukarı

sabit kaldığıdır. Bu iki olgudan, Darwin 'yaşam savaşımı' ilkesine

ulaşır.Üçüncü olgu, canlıların (bir türü hatta bir aileyi oluşturan

bireylerin bile) az ya da çok belirgin farklılıklar sergilemesidir. Yaşam

savaşımı ilkesiyle birleşen bu olgu Darwin'i temel ilkesi olan doğal seleksiyon

düşüncesine götürür. Belli bir çevrede farklı özellikler taşıyan bireyler

arasında yaşam savaşımı varsa, doğal koşullara uyum bakımından, özellikleri

üstünlük sağlayan bireylerin (veya türlerin) egemenlik kurması, diğerlerinin

elenmesi kaçınılmazdır.Evrim sürecinin dayandığı bu düzeneğe, tüm

eleştiri ve uğraşlara karşın, daha geçerli diyebileceğimiz bir alternatif

bulunamamıştır. Ayrıntılarında kimi değişikliklere uğramakla birlikte, kuramın

sürgit Darwinci kalmayacağını gösteren herhangi bir belirti yoktur

ortada!Newton, yerçekimi ilkesiyle devinim yasalarının, yersel ya da

göksel, tüm nesneler için geçerli genellemeler olduğunu göstermişti. Darwin de

yaşam savaşımı, doğal seleksiyon, çevreye uyum gibi bir kaç ilke içeren

kuramıyla evrim olgusuna bilimsel açıklama getirdi; insanın ottan çiçeğe,

amipten maymuna uzanan canlı dünyanın bir parçası olduğunu gösterdi.



Siyaset, Bilim Ve Tarih Bilinci (Doğan Özlem )The Benefits Of TreesEnerji TasarrufuAlternatif Ucuz Enerji KaynaklarıErozyonun Tanımı Ve ÇeşitleriDünyamızın HareketleriDoğalgazDeve KuşlarıTeknolojik CellatlarımızKüresel IsınmaÇimento İşkolu Ve SorunlarıAtmosferin Başlıca Gaz KirleticileriNükleer EnerjiYapay KristallerHyrogen Fuel  The Fuel Of FutureKentiçi Ulaşımı Ve Çevre SorunlarıPrcı HakkındaÇevre Kirliliği Ve SonuçlarıSivil SavunmaUluslararası Hukuk Ve Çevre