Çömlekçilik ve Madenler

[bluemoon24]

Daha önce söylediğimiz gibi,

seramik. Cilâlı Taş Çağı'nda biliniyordu. 'Bu insanların killi toprağa elle

biçim vererek meydana getirdikleri çanak-çömlekler, bugün arkeologlara,

kazıların tarihlerini tespit etme imkânını vermektedir. Çömlekçi, hammaddesine

elleriyle istediği biçimi verdikten sonra, bunu güneşte pişirirdi. Pişirme

işlemini ateşte yapmayı ve iklim şartlarının etkisinden kurtarmak için kapalı

yerde pişirmeyi, neden sonra düşünebildi. Böylece ilkel fırın doğmuş

oluyordu.İlk sanayinin eserleri kısa sürede Yakın Doğu'yu sardı; bunlar,

boyalı desenlerle süslü Mezopotamya çanak-çömlekleri, çok güzel şekiller

verilmiş ve üstleri mavi . yeşil sırla kaplı Mısır vazolarıdır. Ortak yönleri,

her ikisinin de çok gözenekli olmalarıdır; ancak bunun pek sakıncası olmasa

gerekti, çünkü bu kaplar sıvı değil, tahıl ve tohum koymaya yarıyordu Sümerler

iki küpü birleştirerek, tabut olarak kullanmaktaydılar. Günün birinde

'aklı evvel' bir zanaatçı, imal ettiği vazolara daha düzgün yuvarlak biçim

verebilmek için dönen bir tepsi kullanmanın yerinde olacağını düşündü. Bu buluş,

hangi tarihe rastlar? Tekerleğin icadından hemen sonraya diyebiliriz; çünkü,

dönme'nin izlerine M.Ö 4.000 yıllarından kalma vazolarda bile rastlanmaktadır.

Bu dönen tepsinin, başlangıçta zanaatçının elle çevirdiği tahta bir tekerlek

olduğu kesinlikle kabul edilebilir Aynı eksene monte edilmiş, ayakla çevrilen

bir düzenteker (Makinelerde devinim hızını düzgün tutmaya yarayan büyük çaplı

çark.) biçimindeki tezgâh daha sonra bulunmuştur. Öte yandan birkaç taşla inşa

edilmekte olan derme çatma ocaklar da yavaş yavaş gelişmiş; bacalı ve tuğladan

yapılma fırınlar ortaya çıkmaya başlamıştır. Bugün Louvre Müzesinin ve

British Museum'un Eski Sanatlar Bölümlerinin vitrinlerini dolduran sayısız

çanak-.çömlekler, işte böyle doğdu. Buralarda şimdi, mavi sırlı Mısır

fayanslarını, Perslerden kalma Sus şehrinde imal edilmiş renk renk panoları,

İndüs'ün pembe çanaklarını. Kuzeydoğu Çin yapısı siyah hamurdan üç ayaklı

vazoları ve inanılmaz zariflikte Girit vazolarını hayranlıkla seyrediyoruz. Aynı

çağlarda Sarı Irmak boylarındaki Çinliler yeni bir hamur denemekteydiler. Bunu

Kaolin'den (beyaz kil) elde ediyorlardı. Böylece, tertemiz bir işçilik ve eşsiz

bir zarifliğe imkân veren porselen icat edilmiş oldu. Bu çeşitli

sanayilerin köşelerinde, kendi hallerinde geliştiklerini düşünmek, büyük bir

hata olur. Mısır'ı, Ege adalarını, Mezopotamya'yı, Bülücistan'ı, İndüs vadisini

ve hatta Sarı Irmak'ı kapsayan geniş bir ticaretin var olduğunu düşünmemiz

gerekir. Bu insanlar, gerek eşek, sonrada deve kervanlarıyla, gerekse

akarsuların akışlarına uyarak, deniz kıyılarını izleyerek durmadan yolculuk

ederlerdi. Yükleri de ,özellikle seramik eşyaydı. Buna tohum, parfüm, deri,

kumaş, sanat eşyaları, mermer, fildişi ve hızla gelişmekte olan madenciliğin

yarattığı yeni ihtiyaç maddeleri de eklenirdi. M.Ö. 3.000 yılından

başlayarak Giritliler, Mezopotamyalılar ve Mısırlılar hızla bakırın yerini

almakta olan tuncu bol miktarda imal edebilmekteydiler. Yüzde 90 bakır ve yüzde

10 kalay karışımıyla elde edilen bu maden, yepyeni bir sanayinin hammaddesi

olmuştu. Dökümcüler, madeni kalıplamadan önce, kalıba bir 'çekirdek' koyarak

delik meydana getirmeyi biliyorlardı. Delik sayesinde mızrak, kılıç ve balta

gibi araçlara tahta saplar geçiriliyordu. Bu silahlar, tahtanın madene perçin

çivisiyle çakılmasıyla de imal edilmekteydi. Bundan başka halk

sınıfları için tunçtan süs eşyası da yapılıyordu, öyle ki, bu maden,

kuyumculukta da önemli bir yer tutmaktaydı. Tunçtan küpe, yüzük, kolye, bilezik,

taç gibi eşyalar Mısır ve 'Mezopotamya'da özellikle aranan ticari mallardı.

Louristan'daki kazılardan çıkarılan birçok kalıntılar, bu çeşit süslerin

zırhlara, silahlara, atların üzengilerine ve gemlerine kadar yayıldığını

göstermektedir.Bununla birlikte, önemli kişiler bu 'değersiz' madene

pek. 'itibar' etmemekte; pahalı süsleri tercih etmekteydiler. M.Ö. 3.000

yıllarında altının bilindiği bir gerçektir. Akarsularda saf olarak bulunabilen

bu maden, parlaklığı, rengi ve işleme kolaylığı gibi niteliklerinden ötürü hemen

kuyumculuğun en çok aranan maddesi haline gelivermişti. Çağımızdan beş bin yıl

önce altın, Sümerlerde, bugün bizde olduğundan daha bol ve yaygındı. Gerçekten

de bugün altın süs eşyasını Güney Amerikalı birkaç zenginden ya da bazı zenci

boksörlerden başka, bir Ur kralcığı kadar kim takıp

takıştırabilir?1927'de Ur'da bir kral mezarı ortaya çıkaran Wooley'in,

gördüğü manzara karşısında neden şaşkınlığa düştüğünü gözünüzde

canlandırabilirsiniz: Hükümdar, mezarına bütün eviyle birlikte; yani,

muhafızları, savaş arabası, seyisi, öküzü ve dokuz karısıyla gömülmüştü. Ayrıca

ev eşyaları, altın ve bakır silahtar, gümüş ve altın sofra takımları, çeşitli

mücevherler, altın kabzalı hançerler, iğneler, taçlar, küpeler, altından ve

gümüşten yapılmış taşlı araba süsleri de mezara konmuştu. Milattan otuz

yüzyıl önce kilolarla altının kullanıldığı ve bu çeşit bir 'israfa kuyumcuların

sanat ve dehalarını dökmüş olmaları, insanlık tarihinin başlangıç çağının

saltanatı üzerine yeterli bilgi vermektedir. Gerçekten de bu, Tutmosis, II.

Ramses, l. ve II. Sargon gibi büyük 'inşaatçı'ların göz kamaştırıcı

saltanatlarına yaraşır bir dönem olmuştu. Roma ve Atina'nın henüz birer

kulübe topluluğu halin de bulunduğu sırada bu 'haşmetli' imparatorluklarda yüce

uygarlıkların eserleri olan dev şehirler yer yer yükselmekteydi: Ege adalarında

Knosos; Nil boyunda Teb; Fırat boyunda Babil; Dicle'de Ninova; İndüs üzerindeki

olağanüstü şehir, Mohenjo-Daro... Dünyanın karanlığını boylu boyunca yaran

parlak ışıklı bir yıldız dizişiydi sanki.



Siyaset, Bilim Ve Tarih Bilinci (Doğan Özlem )The Benefits Of TreesEnerji TasarrufuAlternatif Ucuz Enerji KaynaklarıErozyonun Tanımı Ve ÇeşitleriDünyamızın HareketleriDoğalgazDeve KuşlarıTeknolojik CellatlarımızKüresel IsınmaÇimento İşkolu Ve SorunlarıAtmosferin Başlıca Gaz KirleticileriNükleer EnerjiYapay KristallerHyrogen Fuel  The Fuel Of FutureKentiçi Ulaşımı Ve Çevre SorunlarıPrcı HakkındaÇevre Kirliliği Ve SonuçlarıSivil SavunmaUluslararası Hukuk Ve Çevre