İmtiyazlı Hisse Senedi

[bluemoon24]

Aynı şekilde,

doktrinde de bir kısım yazar, kurucu hisse senetlerini, anonim ortaklıkların

kuruluşunda ya da sermaye artırımında kuruculara veya kuruluş ile sermaye

artırımında önemli yararı görülen diğer kişilere esas sözleşme hükmü ile

tanınan, sahiplerine TK. M. 298 sınırları içinde kâra katılma hakkı sağlayıp

başkaca bir hak vermeyen, kurucu haklarını temsilen düzenlenen, nama yazılı

bedelsiz hisse senetleri olarak tanımlamaktadırlar.Bir anonim ortaklıkta

kimlerin kurucu sayılacağı, TK. M. 278'de gösterilmiştir. Buna göre, ana

sözleşmeyi düzenleyerek imza eden ve sermaye olarak sözleşmede belirlenen parayı

ya da paradan başka bir şeyi koymayı taahhüt eden pay sahipleri, ani kuruluş

açısından kurucu sayılırlar. (TK. m. 278/1)Tedrici kuruluşta, ana

sözleşmeyi düzenlememek ve imza etmemekle beraber, paradan başka bir şeyi

sermaye olarak koyanlar da kurucu sayılır. (TK m. 278/2) (Ne var ki, Sermaye

Piyasası Kanunu'nun 12. maddesi karşısında, günümüzde halka açık anonim

ortaklıklarda ayni sermaye getirmek çok güçleşmiş, en azından halka arz edilen

hisse senetleri bakımından, nakden ödeme zorunluluğu nedeniyle imkânsız hale

gelmiştir.)Nihayet, kurucular, yukarıdaki işlemlerden birini üçüncü bir

kişi hesabına yaptıkları takdirde, bu kişiler de kuruluştan doğan sorumluluk

bakımından kurucu kabul edilirler (TK. m. 278/3). TK, kurucu hisse senedini

düzenlememekle beraber, m. 279/2, b.5, 281, 289, 298 ve 300/2, b.6'da

kuruculara sağlanabilen özel menfaatler kavramından söz etmiştir. Bu özel

çıkarlar, ortaklığın, pay sahibi olup olmadıklarına bakılmaksızın bizzat

kuruculara ya da buna benzer kişilere kuruluş işlemlerini gerçekleştirmeleri ve

ortaklığın oluşmasındaki hizmetleri karşılığında sağlanan özel

yararlardır.Bu konudaki TK. m. 298, kurucuların ortaklığı kurdukları

sırada harcadıkları emeğe karşılık, para ya da bedelsiz hisse senedi

alamayacaklarını, fakat ortaklığın elde ettiği kârdan, TK. m. 466/1'de yer alan

yedek akçe ile pay sahipleri için %5 kâr payı ayrıldıktan sonra, kalanın onda

birini kendilerine tahsis edebileceklerini öngörmekte ve bu gibi çıkarlar

karşılığında kuruculara verilecek senetlerin nama yazılı olmasını zorunlu

kılmaktadır.Görüldüğü gibi, yasa koyucu, TK. m. 298'de, kuruculara

sağlanacak menfaatler karşılığında verilecek senetlerin nama yazılı olacağını

belirtmiş, fakat bunların hukuki niteliğini açıklamamıştır. Hukukumuzda bazı

yazarlar, TK. m. 298'de sözü edilen senedin, pay (hisse) senedi olduğunu ileri

sürmüş, diğer bazıları, bunu sadece kuruculara kârdan pay sağlayan kıymetli

evrak olarak tanımlamış, nihayet son bir grup da, bunun TK. m. 402 ve 403

bağlamında bir intifa senedi olduğu görüşünü savunmuşlardır.Bizce,

kurucular harcadıkları emeğe karşılık para ya da bedelsiz hisse senedi

alamamakla beraber, paylarının imtiyazlı olacağını kararlaştırabilirlerü Bu

durumda, içinde kurucuların bulunduğu bir grup pay sahibi, diyelim kârdan

imtiyazlı bir biçimde yararlanır. Ne var ki, kurucu hisse senetleri deyimi ile

kastedilen, bu imtiyazlı pay (hisse) senetleri değil, aksine TK. m. 298'de

düzenlenen senettir.İşte, TK. m. 298 uyarınca sağlanan menfaat, hisse

senetlerinden ayrı olarak bağımsız bir senette tecessüm ettirilmek isteniyorsa,

ancak intifa senedi çıkarılabilir. Gerçekten, anonim ortaklıkta, hisse senedi ya

da tahvil sahipliğine bağlı bulunmaksızın herhangi bir kişiye ortaklık kârından

yararlanma olanağı veren senetler, sadece intifa senetleridir.Olağan

intifa senetlerinin aksine, kurucu intifa senetleri, ancak ilk anasözleşme ile

oluşturulabilir ve bunlara sağlanabilecek kâr payı sınırlandırılmıştır. Anonim

ortaklıkta, esas sermaye muayyen olduğu ve alacaklılar ile pay sahiplerinin

korunmaları bakımından sermayenin bölümlerini oluşturan hisse bedellerinin tümü

ile ödenmesi gerektiği, yani bedelsiz hisse senedi çıkarmak mümkün olmadığı

için, kuruculara tanınan menfaati temsilen çıkarılabilecek senetler, hisse

senedi değil, intifa senedi olarak adlandırılmalıdır.Bizce TK. m. 403'ün

genel nitelikteki bir kural olmasından hareket edilerek, TK. m. 298'de getirilen

sınırlandırmanın, sadece kâr payına ilişkin olduğu ve tasfiye artığından

yararlanma hakkına uygulanamayacağı kabul edilmelidir.Kurucu intifa

senedi çıkaracak bir anonim ortaklık, kuruculara sağlayacağı bu menfaatleri ana

sözleşmede göstermeli ve ayrıca tescil ve ilan ettirmelidir. Hukukumuzda,

kuruluştan sonra ve özellikle, sermaye artırımlarında, kurucu intifa senedi

çıkarılabilip çıkarılamayacağı tartışmalıdır.Bazı yazarlar, TK m.

402/2'de yer alan kuralın, emredici nitelikte olmakla beraber, kesin bir yasak

getirmediğini, bütün pay sahiplerinin rıza göstermeleri, yani oybirliğinin

sağlanması halinde, sonradan da kurucu intifa senedi çıkarabileceğini ileri

sürerken, diğerleri, soruna gelecekteki pay sahipleri açısından bakmak

gerektiğini söyleyerek bunu reddetmektedirler.Bizce, pay sahipleri,

kuruluşu izleyen yıllarda ortaklığın oluşmasındaki katkılarının büyüklüğüne

inandıkları kişileri ödüllendirmek istiyorlarsa, TK. m. 402/2'deki engeli

aşabilmelidir. Çünkü, kurucu intifa senetlerinin sonradan çıkarılması halinde,

hem alacaklılar zarar görmemekte, hem de pay sahipleri bu karara muhalif kalarak

oybirliği koşulunun gerçekleşmesini engellemek olanağını ellerinde

bulundurmaktadır.Nihayet, anonim ortaklığın kuruluşundan sonra, üstelik,

TK. m. 298'de getirilen sınırlandırma ile bağlı olmaksızın, dilediği kadar

olağan intifa senedi çıkarabileceği de gözden uzak tutulmamalıdır. Yine bizce,

TK. m. 392'de kuruluş hükümlerine yollama yapılarak, sermaye artırımlarında da

kurucu intifa senedi çıkarılabilmesi mümkün kılınmıştır.Bütün intifa

senetlerinde olduğu gibi, kurucu intifa senetleri de, sahiplerine yönetime

katılmak (örneğin genel kurul toplantılarına iştirak etmek), oy kullanmak, iptal

davası açmak gibi hakları vermez. İntifa senedi sahibi, anonim ortaklıkta ayrıca

pay sahibi ise, hiç kuşkusuz, bu ikinci sıfatı nedeniyle yönetime ilişkin

hakları da kullanabilir.Kurucu intifa senedi sahipleri de, TK. m

429-432'degösterilen hükümlere tâbi bir kurul oluşturur. Bunlara tanınan haklar,

rızaları olmadıkça ellerinden alınamaz. Daha önce de değindiğimiz gibi, kurucu

intifa senetleri, sadece nama yazılabilir. Ortaklığın, bu senet sahipleri için

bir intifa senedi sahipleri defteri tutması gerekir.Nama yazılı hisse

senetlerinin aksine, kurucu intifa senetleri, alacağın temliki ve teslim sureti

ile devrolunabilir. Anonim ortaklığın esas sözleşmesi ile, devrin güçleştirilmiş

ya da tümü ile yasaklanmış olması da mümkündür. Hukukumuzda, SPK m. 36/2

uyarınca, yatırım ortaklıklarının kurucu intifa senedi çıkarmaları

yasaklanmıştır.



Afyon Jeotermal Merkezi Isıtma Sistemi, Ekonomisi Ve Hava Kirliliğini Önlemedeki KatkKserofitlik Ve Su Ekonomisi ÖkofizyolojisiZoraki KabulZihniyetZevk-Gerçeklik İlkesiYansımalı DüşünceYafes ve Sam KompleksiVücut ŞemasıVerbalizmVaroluşun EstetiğiÜst İletişimUyuz Keçi EtkisiUyumUlyses MetaforuTutum ÖlçekleriTutum DeğişimiTutumTutuklular İkilemiTransaksiyonel SüreçTransaksiyonel Analiz