Linux Dağıtımları Belgesi

[bluemoon24]

Contents Giriş DebianEnver Altın'ın Debian hakkındaki yorumu Fedora GentooS. Çağlar Onur'un Gentoo Hakkındaki Yorumu A. Murat Eren'in Gentoo Hakkındaki Yorumu Mandrake Knoppix SlackwareDoruk Fişek'in Slackware Hakkındaki Yorumu SuseMurat Koç'un SuSe Hakkındaki Yorumu Teşekkürler Yasal AçıklamalarTelif Hakkı ve Lisans Feragatname Giriş

Belgeye başlamadan önce GNU, GPL, Linux, Linux Dağıtımı gibi

kavramların üzerinden bir kez daha geçmek, kavramlardan aynı

anlamlarını anladığımızdan emin olmak ve muhtemel yanlış anlamışlıkları

düzeltmek için iyi ve gerekli bir yol. GNU:GNU'nun

açılımı, 'GNU is Not Unix'tir. Yani GNU, 'GNU, Unix değildir' anlamına

gelmekte olan özyinelemeli (recursive) bir kelimedir. 1984 yılında

tamamen özgür yazılımların meydana getirdiği bir işletim sistemi ve

işletim sisteminin araçlarının geliştirilmesi çalışmasının adıdır. GNU,

özgür yazılım camiasının felsefesini ve görüşünü bünyesinde barındıran

bir akımdır. GPL:Yazılan özgür

yazılımların bir şemsiye altında toplanması için 1985 yılında yine

Stallman tarafından FSF (Free Software Foundation) kuruldu, GPL

(General Public Licence), GNU (http://www.gnu.org) yazılımların özgürlüklerini korumak üzere FSF tarafından duyurulmuş bir yazılım lisansıdır. Linux:Linux,

Linus Torvalds adında Finlandiya'lı bir bilgisyar mühendisinin 1991

yılında Helsinki Üniversitesi'nde bir öğrenci iken kişisel

bilgisayarında kullanmak üzere geliştirmeye başladığı bir işletim

sistemi çekirdeğidir (işletim sisteminin çekirdeği, işletim sisteminin

beyni diye tabir edebileceğimiz kısmıdır). İnternet'te yaptığı duyuru

sonucunda tüm dünyadan bir çok programcının da desteği ile hızla

gelişmiş ve halen aynı destek ile gelişmekte olan açık kaynak kodlu,

özgür bir yazılımdır (Linux, Linus Torvalds tarafından Linuks

şeklinde telaffuz edilmektedir, ilgili ses dosyasına şu adresten

ulaşabilirsiniz: http://www.paul.sladen.org/pronunciation/torvalds-says-linux.wav) Linux? Dağıtımı:GNU

yazılımlarını ve diğer özgür yazılımları bir araya getiren ve tüm

bunları bir Linux çekirdeği ile beraber toplu, derlenmiş ve kurulumu

kolay bir işletim sistemi olarak kullanıcılara sunmayı amaçlamış olan

yazılım birlikteliklerine denir. GNU Felsefesi ve Linux İşletim Sistemi hakkında daha fazla bilgiye http://cekirdek.uludag.org.tr/~meren/gnu.html adresinden ulaşabilirsiniz.

Dağıtımlar, kullanıcılara sundukları uygulamalar noktasında

birbirlerinden çok farklı değillerdir, nihayetinde hepsinin ortak

gayesi kullanılabilir olmak ve kullanıcı ihtiyaçlarına en iyi şekilde

cevap verebilmektir. Genel olarak aynı masaüstü yönetim yazılımları,

aynı multimedia araçları ve aynı ofis uygulamaları ile beraber

gelirler. Onları birbirinden ayıran temel özelliklerden en önemlileri

yazılım kurulması, kaldırılması ve sorgulanmasında kullandıkları paket

yöneticileri, kurulum arayüzleri ve dağıtım içerisine entegre ettikleri

konfigürasyon araçları ve kullanıcıya yaşattıkları hissiyattır. Bu

bağlamda Linux ile yeni tanışan bir kullanıcının hangi dağıtım?

sorusuna çok net bir yanıt vermek kolay değildir. Bu belge, hangi

dağıtım ile Linux dünyasına adım atmanızı tam olarak söylemeye çalışmak

yerine dağıtımların belirgin özelliklerini ön plana çıkarıp, kararınızı

verme sürecinizde size dağıtımlar ile iligili daha fazla görüş

kazanırmayı amaçlamıştır. Sorularınızı doğrudan meren~uludag.org.tr adresine sorabileceğiniz gibi, http://liste.linux.org.tr/ adresinden üye olabileceğiniz Linux Kullanıcıları Derneği (http://www.lkd.org.tr)

posta listelerine sormanız daha hızlı yanıt almanız için yerinde bir

davranış olacaktır [img]images/smilies/smile.gif[/img] Aynı listelerde, dağıtımları kullanırken

rastladığınız diğer sorunlarınıza da yanıt arayabilirsiniz.

Ayrıca bu belge hazırlanırken, burda bahsedilen dağıtımların kullanım

oranları Internet'teki değişik kaynaklardan derlediğim sonuçlara göre

*yaklaşık olarak* sırası ile şu şekilde idi: Mandrake, Fedora, Suse,

Debian, Knoppix, Slackware, Gentoo. Artık başlayalım.. Debian Belki de Özgür Yazılım Hareketi'nin en saf öğelerinden biri olan Debian GNU/Linux (http://www.debian.org),

1993'de Ian Murdock tarafından ticari olmayan bir proje olarak

başlatılmıştır -ve hala da öyledir. Dünyanın her yanından binlerce

geliştiricinin katkıları ve kaliteli proje yönetimi ile

oluşturulmaktadır. Debian'ın kullanıcı karşısına 3 ana kol ile

çıkmaktadır: kararlı, test ve kararsız. Bir paketin yeni bir

versiyonu çıktığında, ilk önce kararsız (unstable) deposu altına

alınır. Sonra daha derinlemesine ve uzun süreli testlerden geçirilmesi

için test (testing) deposuna alınır. Eğer paket ayrıntılı test

aşamasından geçecek kararlılıkta ve uyumda olduğuna karar verildiğinde

kararlı (stable) deposuna alınır. Bunun sonucu olarak Debian'ın

stable deposu çok yüksek kararlılıkta ve uyumda çalışan bir dağıtım

sunar. Stable deposundaki yazılımlar görev kritik uygulamalar ve

sunucular için harika bir alternatifse de genellikle yazılımların çok

eski versiyonlarından oluştuğu için son kullanıcılar tarafından tercih

edilmezler. Son kullanıcılar yazılımlarını daha çok testing ve unstable

depolarından temin etmeyi tercih ederler. Debian'ın ününün bir

diğer nedeni ise DEB paket yöneticisi ve bu paket yöneticisi üzerindeki

apt yazılımıdır. apt ile Internet üzerindeki depolardan istediğiniz bir

uygulamanın tüm bağımlılıkları ile beraber sisteminize kurulmasını

sağlamanız son derece kolaydır. Ayrıca Debian'ın tüm güncellemeleri de

apt tarafından gerçekleştirilebilir. Debian'ın depolarında yer

vermediği (bunlar gerçekten çok az sayıdadır) yazılımlara da apt

yardımı ile un-offical depolardan sahip olabilirsiniz. (+)%100

özgür, çok iyi hata takip sistemi ve topluluk çözümleri, stable sürümü

çok iyi test edilmiş ve neredeyse %100 güvenli, apt yardımıyla çok

kolay program kurma. (-)Grafiksiz

kurulum arabirimi (bu belge yazıldığı sırada grafik kurulum programı

test aşamasındaydı), güncel olmayan kararlı sürüm, yetersiz

konfigürasyon araçları. (PYS)DEB (Internet)Bir çok ülkedeki yansıları ile yüksek erişilebilirlikte. Enver Altın'ın Debian hakkındaki yorumu Bu dağıtımı kullanıyor olmamın önemli bazı nedenleri: Genel? amaçlı:Sunucu için ayrı, masaüstü için ayrı, gömülü sistemler için ayrı sürümleri yok. Kapsamlı:3

farklı Debian paket arşivi, her türden kullanıcıyı tatmin edecek çok

sayıda ve dikkatle paketlenmiş kullanıma hazır yazılım içeriyor. Yetenekli[img]images/smilies/biggrin.gif[/img]ağıtımın

sağlam, düzenli, yüksek performanslı ve güvenilir kalabilmesini

sağlayan çok sayıda araca sahip. Özgür: Debian GNU/Linux projesi kar

amacı gütmeyen bir dernek tarafından korunuyor ve destekleniyor, fakat

kişi-kurum-kuruluşların kararlarından bağımsız. Yaygın:En çok kullanılan birkaç dağıtımdan biri.

Bence Debian GNU/Linux projesinin diğer tüm dağıtım projelerinden en

büyük farkı; köklü, tam ve bütün bir özgür yazılım topluluğu projesi

olarak yoluna devam etmiş ve edecek olması. Debian hiçbir zaman kar

amacı güden bir şirket haline gelmeyecek, daima açık kaynak kodlu özgür

bir işletim sistemi olarak kalacak. Debian projesinin kurucusu Ian

Murdock'in da belirttiği gibi Debian projesi, projede aktif çalışan

binlerce geliştirici tarafından öylesine korunuyor ve destekleniyor ki,

durdurulması mümkün değil. Bu projeyi Debian yapan asıl gerçek,

dünyanın her yerinden katılan çok sayıda geliştiricinin yadsınamaz

motivasyonu ve birlikteliğidir. Bir başka önemli yanı, dağıtımın güvenilir ve kararlılığının sağlanabilmesi için 3 farklı koldan geliştiriliyor olması: Stable:Sağlamlığını

ve güvenilirliğini zaman içerisinde ispatlamış ve uzun süre test

edilmiş paketler Stable dağıtımı içerisinde yer alır. Stable,

genellikle güvenliğin önemli olduğu ve bakım maliyetlerinin düşük

olması gereken; kısaca çalışması ve unutulması gereken sistemler

(örneğin sunucular) üzerinde kullanılır. Stable dağıtımı içerisindeki

paketler, genellikle güncel değildir, biraz eskimişlerdir. Bu

yazılımlarla ilgili bir güvenlik güncelleştirmesi derhal yüksek önem

derecesi ile duyurulur; fakat yeni sürümlerine güncellenmez, yalnızca

eski sürüm içerisindeki hatalar giderilir. Stable sürüm genellikle 2

yada 3 yılda bir, içerisindeki tüm paketler yeni sürümlerine

güncellenmiş biçimde duyurulur. Testing:Stable

dağıtımına kıyasla bir hayli daha güncel bir sürümdür, bu sürüm

içerisine yerleştirilen paketler Debian geliştiricileri ve diğer

gönüllüler tarafından kısa bir süre (15 gün, 1 ay gibi) test

edilmişlerdir, temel fonksiyonlarının çalıştığı görülmüştür. Birçok

açıdan sağlamdır ve çoğunlukla sorunsuz çalışacaktır. Fakat bu sürüm

içerisindeki tüm paketlerin tamamıyla güvenilir oldukları söylenmez.

Testing sürümü içerisinde uzunca bir dönem test edilen ve tüm hataları

ayıklanabilen paketler, birkaç yıllık aralıklarla alınarak Stable sürüm

haline getirilir. Bence testing sürümü, genellikle gündelik işleri

bilgisayarla ilgili olmayan insanlar tarafından tercih edilmelidir. Unstable:Herhangi

bir özgür yazılımın duyurulmuş olan en son sürümüne ait derlenmiş ve

kullanıma hazır paketi Unstable içerisinde kolaylıkla bulabilirsiniz.

Bu paketler genellikle 1 yada 2 kez birkaç kişi tarafından test

edilmişlerdir, çeşitli özellikleri düzgün çalışmıştır ve bu sayede

Unstable içerisine eklenmişlerdir. Fakat unstable içerisindeki

yazılımların kararlı olması beklenmez. Bir sonraki güncellemede

çalışmayabilir, hiç çalışmayabilir, çalışması sırasında çeşitli hatalar

verebilir; veya mucizevi biçimde (!) çalışabilir de. Belirtmeliyim ki

bu metni, 1 yıldan uzun süre önce kurduğum ve (dizüstü bilgisayarıma

taşımış olduğum halde) şimdiye kadar pek de fazla sorun yaşamadığım

unstable sistemim üzerinde yazıyorum. Unstable sürüm içerisinde 15 gün,

1 ay gibi bir süre ile test edilen paketler Testing sürümüne aktarılır

ve daha uzun bir test süreci için sürüm numarası sabitlenmiş olur.

Unstable sürüm IT profesyonelleri, yazılım geliştiriciler ve bu

sistemleri kurcalayıp bozmaktan zevk alan kişiler tarafından daha çok

tercih edilir. Ayrıca experimental adında bir

alt dağıtım daha Debian tarafından oluşturulmakta, fakat bu alt dağıtım

tam ve bütün bir sistem değil, yalnızca bazı deneysel paketleri de

içermesi amacıyla kullanılmakta. Debian GNU/Linux projesi çeşitli teknik yönleri ile de diğer bazı dağıtımlara kıyasla daha yeteneklidir: Gelişkin? paket? yönetimi? sistemi:APT

(Advanced Package Tool) ve DPKG (Debian Package Manager), sistemdeki

paketler arasındaki bağımlılıkları, olası sorunların çözülmesini ve

sistemdeki tüm/bazı paketlerin güncellenmesini mümkün olduğunca basit,

otomatik, anlaşılır ve kolay hale getirir. Fakat bu işlemi yaparken,

örneğin kullanıcıların elle değiştirdikleri yapılandırma dosyaları

arasındaki farkları otomatik birleştirebilir, eksik/yarım kurulmuş

(genellikle böyle bir hata olmaz) paketleri düzeltebilir ve paket

ekleme/kaldırma işlemleri sırasında sistemin bütünlüğünü ve

çalışabilirliğini sağlamaya yardımcı olur. APT, bir süredir RedHat

tabanlı sistemlerde (SuSE, Fedora, Mandrake gibi) de APT-RPM yapısı

sayesinde kullanılmakta. Güncellik:Testing ve unstable sürümleri içerisindeki paketlerin güncel sürümlerine ulaşabilmeleri için büyük çabalar sarfedilir. Zengin? yazılım? depoları:Testing

içerisinde 30.000 civarında, unstable içerisinde 70.000 civarında

derlenmiş ve kullanıma hazır durumda yazılım paketi bulunur. Debian

dışındaki tüm dağıtımların paket sayılarının toplamından fazla bir

rakam olduğu açık sanırım. Herhangi bir yazılımı, nispeten hızlı bir

internet bağlantınız varsa sisteminize kurmanız için genellikle birkaç

dakika yeterlidir. Derlemek, yapılandırmak gibi işlerle çoğunlukla

uğraşmazsınız. x86? dışındaki? platformlara? destek[img]images/smilies/biggrin.gif[/img]ebian

GNU/Linux projesi x86 sistemlerin yanı sıra hemen sayabileceğim m68k,

alpha, ppc, ppc64, AMD x86-64, sparc, sparc64 vb. gibi çok sayıda

donanım mimarisine de (en azından stable sürüm içerisinde) destek

sağlar ve bu sistemler üzerine de kolaylıkla kurulabilir. Dikkatle? hazırlanmış,? kaliteli? paketler:Tüm

Debian paketleri, önceden belirlenmiş çok sayıda kural ve kriterden

geçmişlerdir, dikkatle hazırlanmışlardır ve sistemin bütünlüğünü

bozmazlar. apt-get install postgresql komutunu verdiğinizde, Debian

sisteminiz PostgreSQL sunucu kurulumu için gerekli olan tüm diğer

paketlerle birlikte PostgreSQL'i sisteminize kurar, yapılandırır ve

sizin için kullanıma hazır hale getirerek PostgreSQL servisini

başlatır. Çoğunlukla sadece izlersiniz. Eğer paketlerin çalışabilmesi

için bir yapılandırma gerekiyorsa, basit diyaloglarla fikriniz alınır,

bu şekilde isterseniz kuruluma müdahale edebilirsiniz ancak çoğunlukla

öntanımlı ayarlar sorunsuz çalışır. Tüm Debian paketleri, az da olsa

çeşitli belgelerle birlikte sisteme kurulur (man/info sayfaları,

HOWTO/README belgeleri veya hiçbiri yoksa en azından ChangeLog

dosyaları, o da yoksa paketi hazırlayan kişinin tecrübelerini yazdığı

çeşitli dosyalar mutlaka /usr/share/doc/paketadi altında yer alır). Güvenilir? güncelleme? prosedürü:apt-get

dist-upgrade -u gibi basit bir komutla, veya Synaptic gibi grafik

arayüz yazılımlarıyla birkaç tıklama ile tüm sisteminizi kolaylıkla

güncelleyebilirsiniz. Sisteminizi güncellediğinizde genellikle yeni

sürüme güncellendikten sonra (en azından testing ve stable için)

yazılımlar sorunsuz çalışacaktır. Eğer, örneğin PostgreSQL

güncellemesinden sonra, bu sunucuya ait veritabanı dosyalarının da yeni

sürüme güncellenmesi gerekiyorsa, genellikle bu işlem otomatik olarak

yapılır veya nasıl yapılacağı açık biçimde belirtilir. Güncelleme

sırasında asla veri kaybedilmez. Görsel arayüze

sahip ve yeni başlayan kullanıcılara hitab edebilen bir kurulum

sistemine sahip olmayışımız bir dezavantaj, fakat bu sorunun

çözülebilmesi için bazı projeler üzerinde çalışılmakta. Sistem

yapılandırma araçları konusunda yetersizlik mevcut. Debian

içerisinde Debian projesi içerisinde geliştirilmiş olan yapılandırma

araçları yoktur. Debian, sistemdeki çeşitli yazılımların kurulum

sırasında otomatik olarak yapılandırılmasını sağlamaya çalışır, fakat,

örneğin PostgreSQL veya Apache için görsel bir yapılandırma aracı

barındırmaz. Eğer isterseniz, mesela Webmin'i apt-get install webmin

komutu ile kolaylıkla kurabilirsiniz. Bu gibi çok sayıda genel amaçlı

yapılandırma aracı Debian üzerinde sorunsuz çalışacaktır, fakat

SuSE'deki YaST veya RedHat'in yapılandırma araçları gibi renkli

yazılımlar Debian'da kullanılmaz. Debian

projesi bu yönüyle, sistemde neler olup bittiğini ve kurduğunuz

yazılımları nasıl kullanacağınızı bildiğinizi (yahut öğreneceğinizi)

varsayar. Kendi adıma bu konuda GNOME System Tools, Utopia projesi gibi

çeşitli projelerin zaman içerisinde bu açığı kapatacağını düşünüyorum. Debian

kullanmaya başlayabilmek için gerçekten bir engeller dizisi olduğu

doğrudur. Kurmayı beceremeyebilirsiniz, bazı donanımlarınızı

çalıştıramayabilirsiniz, yapılandırmayı beceremeyebilirsiniz, renkli

bir masaüstü ortamına geçmeyi beceremeyebilirsiniz, ekran

çözünürlüğünüzü değiştirmeyi yada farenizin tekerleğini aktif hale

getirmeyi de beceremeyebilirsiniz. Hepimiz bu yollardan geçtik.

Öncelikle belirtmeliyim ki, gelecekte bu sorunları yaşadığınız ve

gördüğünüz için şanslı olduğunuzu düşüneceksiniz; çünkü sizden sonraki

yeni yetmeler bu sorunları hiç görmemiş ve nasıl çözüldüğünü bilmiyor

olacaklar, sizden daha az tecrübe sahibi olacaklar. Eğer

sistemleri kurcalamayı ve karıştırmayı seviyorsanız, örneğin RedHat

veya SuSE gibi bir dağıtımı kendinize uydurmak için bir miktar zaman

harcamışsanız ve Debian'a geçmeyi düşünüyorsanız, belki kısa bir süre

Slackware veya Gentoo gibi dağıtımlarla oynamak isteyebilirsiniz. Size

yeterli altyapı sağlayacaktır. Ama

itiraf etmeliyim ki, bu iş gerçekten birazcık sabır ve çaba

gerektirecek. Hazır hissetmiyorsanız, daha kolay birşeyler deneyin.

Buraya tekrar gelmek için vaktiniz olacak. Fedora Çoğu insana Red Hat (http://www.redhat.com),

Linux'u, Linux da Red Hat'ı çağrıştırır. Bunu en büyük sebebi Red

Hat'ın dünya çapında en tanınmış Linux firmalarından birisi olmasıdır.

Red Hat Inc., 1995de Bob Young ve Marc Ewing tarafından kurulmuştur.

Yakın zamana dek kâr amacı gütmeyen şirket, özellikle sağladığı teknik

destek ve Red Hat Enterprise ürünleriyle bu tavrını değiştirmiştir. Red

Hat Linux 9, Red Hat Linux ürün zincirinin son halkasıdır, 2003 yılına

gelindiğinde Fedora Core sürümü onun yerini almıştır. Red Hat

tarafından resmi olarak desteklense de, Fedora (http://fedora.redhat.com)

özgür yazılım geliştiricilerinin katılımıyla varlığını sürdürmektedir,

ve aynı zamanada Red Hat Enterprise Linux ürünü için bir test ortamı

görevi görmektedir. Red Hat Linux ve dolayısıyla Fedora Core'u

özel yapan şey kararlı ve bilinen paketlerin, sağlam bilgi ile biraraya

getirilmesidir. Paketler güncel değildir; güvenlik güncellemeleri

dışında, yeni bir beta versiyon çıktığında paket versiyonları

dondurulmaktadır. Sonuç, iyi test edilmiş, nispeten kararlı bir Linux

dağıtımıdır. Bug rapor etme ve beta programlar kullanıcılara açıktır ve

çok sayıda e-posta listesi bulunmaktadır. Bu özellikleriyle Red Hat

Linux, dünya çapındaki sunucuların bir çoğunda tercih edilmektedir.

Ayrıca RPM paket yöneticisi, Red Hat'ın Linux'a katkılarından birisidir

ve Fedora da dağıtımların en çok tercih ettikleri paket yöneticisi olan

RPM üzerine inşa edilmiştir. Fedora, Red Hat'ın enterprise

olmasının ardından fork eden devamı niteliğindeki bir dağıtım olarak

özgür yazılım camiası tarafından desteklenmekte ve gelişimine devam

etmektedir. Red Hat'ın eski sürümlerine nazaran daha unstable ve

yeniliğe açık bir profil sergilemekte ve son kullanıcılara Red Hat'ın

eski haline nazaran daha fazla hitap etme gayreti içerisindedir. (+)Geniş

kullanım alanı, iyi topluluk desteği, yenilikler, yetersiz olmayan

yapılandırma araçları, yılların deneyimini miras almış olan kararlı

altyapı. (-)Nispeten kararsız, hatalarla karşılaşma olasılığı nispeten yüksek, CD tabanlı dağıtım. (PYS)RPM (Internet)Bir çok ülkedeki yansıları ile yüksek erişilebilirlikte. Gentoo Gentoo Linux (http://www.gentoo.org),

eski bir Stampede Linux ve FreeBSD geliştiricisi olan Daniel Robbins

tarafından yaratılmıştır. FreeBSD'de bulunan otomatik kurulum sistemi

portsdan esinlenilerek, Gentoo altında portage oluşturulmuştur. Bu

konuda detaylı bilgi Daniel Robbins'in http://www-106.ibm.com/developerworks/library/l-dist1.htmladresindeki Making the Distribution isimli yazısında bulunabilir. Gentoo'nun ilk kararlı sürümü 2002 Mart'ında çıkarılmıştır.

Gentoo Linux, kaynak kod temelli bir dağıtımdır. Kurulum ortamları,

önceden derlenmiş paketler sunsa da, Gentoo'nun dayanağı, kullanıcının

kaynak kodundan derleme ve kurulum yapmasıdır. Bunun en önemli

avantajı, kullanılan yazılımların, kullanıcının bilgisayarının

mimarisine göre optimize ediliyor olmasıdır. Ayrıca, kullanılan

yazılımların üst versiyonlarına güncellenmesi tek bir komutla

sağlanacak kadar kolaydır. Çoğu Gentoo kullanıcısı için, yazılımların

tamamen güncel olması, hatta bazen saatler içinde güncellenmesi büyük

bir kolaylıktır. Diğer taraftan, Gentoo'nun kurulması ve tamamen

işlevsel, en yeni grafik arabirimlerine sahip bir dağıtım haline

getirilmesi, programlar kaynak koddan derlendiğinden uzun bir süreçtir;

hızlı bir işlemciye sahip bir bilgisayar için bile birkaç gün

sürebilmektedir. (+)Yazılım

paketlerinin sorunsuz kurulumu, çok güncel olması, çok iyi

dokumantasyon, kullanıcının ihtiyaçlarına göre şekillendirilebilirlik,

çok iyi komunite desteği. (-)Uzun

süren sistem kurulumu ve güncellemeler, konfigürasyon aracı

yetersizliği, kurulumun zor olması, daha çok linux'u iyi bilen ya da

araştırmaktan yorulmayacak kullanıcılara hitap ediyor olması, hızlı

Internet erişimi gerektirmesi. (PYS)ebuild'ler ile portage yazılımları aracılığı ile kaynak koddan derleme. (Internet)Bir çok ülkedeki yansıları ile yüksek erişilebilirlikte. S. Çağlar Onur'un Gentoo Hakkındaki Yorumu

Gentoo Linux bir LFS projesidir, başka bir dağıtım tabanlı yapay bir

dağıtım değildir. İçinde barındırdığı yenilikler, getirdiği yeni

kavramlar ile tam bir Özgür Yazılım projesidir.Kar amacı gütmeyen bir

organizasyon olarak hayatına devam etmektedir. Yönetim yapısı ile bir

dernek gibi yönetilen, hiyerarşik bir düzen ile tabana dağılan ve her

geliştirici/kulanıcının fikirlerinin dinlendiği/uygulandığı bir yapıya

sahiptir. Gentoo tamamen internet'ten kurulan / güncellenen bir yapıya

sahiptir. Bu sebep ile belli zamanlarda diğer dağıtımların yaptığı gibi

CD'ler ile güncellemek / sistemi yeniden kurmak gibi problemleri

yoktur. Gentoo'nun asıl amacı

özelleştirilmiş (işlemci için, kullanım amacı için, kullanıcı için),

optimize edilmiş bir dağıtım olmaktır. Herşeyi Portage Tree denilen

paket kurulum dosyaları deposunu kullanarak derler, ayarlar, sisteme

kurar, kaldırır, kullanılan sisteme özel optimize edilmiş hale getirir.

Herşeyi derlemek istemeyen kullanıcılar için 6 ayda bir çıkan düzenli

binary paketler ile sistemi kurmak/güncellemek, gentoo için üretilmiş

binary dosyaları kullanmak, kurulu sistemden binary paketleri almak

bunları eşlenek mimarideki başka bir sisteme kurmak kendilerinin diğer

yetenekleri arasında sayılabilir. Gentoo Linux rahatlıkla özelleştirilebilmesi sebebi ile sunucu / masaüstü her sistemde rahatlıkla kullanılabilir. Gentoo

Linux çok farklı mimari [ alpha, amd64, arm, hppa, ia64, macos, mips,

ppc, ppc64, s390, sparc, x86, x86-obsd, x86-fbsd ] desteği içerir.

Bunların dışında MacOS, FreeBSD ve OpenBSD gibi platformlara da

Portage adı verilen paket yöenticisi ve paket veritabanı desteği de

verir. Gentoo Linux 38 farklı çekirdek arasından seçimi gene

kullanıcıya bırakır, kullanıcı istediği özelliklere sahip çekirdeği

seçer ve kurar [ kendi veya genkernel aracı ile ]. Sistem altyapısını

oluşturan paketler [ glibc, binutils, coreutils v.s v.s ] özenle

seçilir ve diğer paketler bu altyapıyı kullanarak üzerine kurulur.

Çekirdek tarafından desteği verilmeyen donanımlar için hazır paketlere

sahiptir. Nvidia, ATI yada benzeri ekran kartı sahiplerinin sürücüleri,

Intel Centrino'lar için kablosuz ağ sürücüleri gibi paketleri kurmak

Gentoo ile çocuk oyuncağıdır. Çünkü Gentoo bunları kurduktan sonra

sistemide bunlar için ayarlar. Geniş

paket veritabanındaki paketler önce unstable halde tutularak sistem

bütünlüğünü etkileyecek bir problem olup olmadığı test edilir. Belirli

bir zaman periyodunda kritik bir hata bildirimi olmazsa ve paket

sorunsuzca çalışıyorsa paket geliştiricisi tarafından kararlı halde

kuruluma hazır olarak işaretlenir. Paket

kurulması/kaldırılması/güncellenmesi için emerge adı verilen araç

kullanılır. Emerge paket bağımlılıklarını çözer, sisteme paketlerin

hangi sıra ile kurulacağını bilir, paket veritabanında arama yapabilir.

Yani siz yeni kurulmuş bir sistemde emerge kde derseniz, Gentoo

bağımlılık sırasına göre X'i kurmak için gerekli

kütüphaneleri/yazılımları kurar, bunların üzerine X'i kurar sonrada

kde'yi kurar. Her paket USE bayrakları denilen parametreler ile

özelleştirilebilir. Örneğin bluetooth desteği olmayan bir bilgisayarda

her pakete bluetooth desteği vermek gereksizdir çünkü o özellikler asla

kullanılmayacaktır yada destekleyen her pakete SSL desteği vermek

böylece SSL kütüphanelerinin metodlarının kullanılması istenebilir.

Böyle durumlarda USE bayrakları ile sisteme kurulacak paketlerin

hangi destekleri içereceği dinamik olarak

belirlenebilir/değiştirilebilir. Sisteme

paketler emerge paketadı ile kurulup emerge unmerge paketadı ile

kaldırılabilir. Kurulum sırasında bağımlılıklar otomatik olarak çözülür

ve gerekli diğer paketler sisteme kurulur. emerge sync ile Portage

Tree adı verilen paketveritabanı rsync kullanılarak Gentoo sunucuları

ile senkronlanabilir. emerge -Du system ile sistemdeki kütüphaneler

gibi sistem altyapısını içeren paketler güncellenebilir. emerge -Du

world ile sistemdeki kurulu tüm paketler güncellenebilir. Aynı

Debian'daki gibi güncelleme sonrasında yapılması gereken işlemler var

ise Gentoo bunları ya otomatik yapar ya da kullanıcıyı gerekli

işlemleri yapması için uyarır. Güncelleme sonrası ayar dosyalarındaki

değişiklikleri etc-update yada dispatch-conf adı verilen araçlar ile

kullanıcıya gösterir, değişiklikleri yaptırır. emerge aracını

konsoldan kullanmak istemeyenler için çok farklı, çeşit çeşit arayüzler

mevcuttur. Sadece güvenlik

güncellemelerinin yapılması diğer versiyon güncellemesi/yeni özellik

güncellemelerinin yapılmaması için glsa_check komut kullanılabilir.

glsa_check sistemi bilinen güvenlik problemleri için test eder ve

sistemi etkileyen paketleri günceller. Gentoo

kurulum sırasında henüz bir kurulum arayüzüne sahip değildir. Fakat

Gentoo sahip olduğu mevcut projeler arasında, kurulum sihirbazıda yer

almaktadır. Bunun dışında catalyst denilen aracı ile kullanıcıların

kendi dağıtımlarını kendilerinin oluşturmasına olanak verir. Aynı araç

ile dağıtım dışında Gentoo tabanlı LiveCD üretmek içinde

kullanılabilir. Gentoo yeni başlayan

kullanıcılar için kurulum sırasında pek dost değildir. Ayrıca genel

olarak Gentoo'daki paket derleme süreçleri temel kullanıcılar için iyi

bir yöntem olmayabilir. Fakat Gentoo optimizasyonları,

özelleştirilebilmesi, içinde barındırdığı araçlar ile ne yaptığını

bilen, tecrübeli kullanıcıya çok şey katacak bir dağıtımdır. Gentıı

yeni/eski kullanıcıları için sahip olduğu geniş dökümantasyonu, e-posta

listeleri, forumlarında aranılanı bulamamak/yardım alamamak diye bir

kavrama sahip değildir. Sonuç olarak

yeni başlayan tecrübesiz kullanıcıların CD'yi al, tak, tıkla, kur

dağıtımı Gentoo değildir. Gentoo yeni başlayan kullanıcıların kolay

kullanılan dağıtımıdır, kolay kurulan değil. Sahip olduğu paket ve

sistem yönetim araçları, dökümanları ve gönüllü kitlesi ile Gentoo

geleceğin yeni nesil dağıtımı olmuştur. Yeni kullanıcı için mevcut tek

zorluk Gentoo kurmaktır, Gentoo bir kere kurulduktan sonra

güncellemesi, paket kurması yeni başlayan ve tecrübesiz bir kullanıcı

için sorun olmayacak hatta son kullanıcıya zevkli gelecektir.

Tecrübesiz kullanıcı Gentoo kullandıkça başka hiçbir dağıtımı

kullanarak elde edemeyeceği bilgi ve tecrübeye kavuşacaktır. A. Murat Eren'in Gentoo Hakkındaki Yorumu

Gentoo'nun sunduğu yeni nesi paket derleme ortamının yanında Linux

kullanıcılarına sunduğu en büyük nimetlerden birisi yarattığı bilgi

ambarıdır. Gentoo'nun offical forumları (http://forums.gentoo.org)

sadece Gentoo değil tüm Linux kullanıcıları için mükemmel bir bilgi

kaynağıdır. Çok spesifik dahi olsa rastladığınız bir sorunun çözümünü

bu forumlarda bulmanız işten bile değildir. Aynı zamanda sadece bu

forumlarda dolaşıp tips&tricks formatındaki forum yazılarını okumak

ya da daha önceden yapılmış anketler ve bunlarla ilgili yorumları

okumak dahi son derece eğitici ve keyiflidir. Öte yandan Gentoo diğer Linux dağıtımlarının hiç yakalayamadığı bir yardımlaşma ağını, bir komünite beraberliğini yakalamıştır. http://www.gentoo.org/main/en/irc.xmladresinden

bir listesine göz atabileceğiniz irc kanallarından #gentoo kanalı her

an ortalama 800 kişidir, ve sorduğunuz bir soruya çok hızlı yanıt

alabilirsiniz. Aynı zamanda e-posta listeleri de son derece aktiftir. Öyle ki http://www.gentoo.org/main/en/lists.xmladresinden

göz atabileceğiniz e-posta listelerinin kullanıcılar için olanında

günde ortalama N adet mesaj dönmektedir, öyle ki ``N >>200''. Çağlar'ın

da yorumunda üstü kapalı olarak belirttiği gibi Gentoo Linux ile

tanışmak için çok iyi bir alternatif olmayabilir, fakat Gentoo bilgi ve

tecrübe kazanmanız için size en iyi platformu sunar. Mandrake 1998 Temmuz'unda ilk sürümü çıkan, Gaël Duval tarafından başlatılan Mandrakelinux projesi (http://www.mandrake.com),

günümüzde ciddi bir popülariteye sahiptir. Geliştiriciler, Red Hat

dağıtımından yola çıkmış, varsayılan masaüstünü KDE'ye çevirmiş,

kullanımı çok kolay bir kurulum ekleyerek Linux'un kurulumu zordur

düşüncesini bertaraf etmişlerdir. Mandrake'nin donanım tanıma ve disk

bölümleme araçları, çoğu kişi tarafından piyasanın en iyisi olarak

görülmekte, ve bu nedenle birçok kullanıcı, diğer dağıtımlardan çok

Mandrake'ye yönelmektedir. Mandrakelinux, özellikle Linux'a

yeni başlayan, ya da alternatif bir işletim sistemi denemek isteyen ev

kullanıcıları arasında oldukça popülerdir. Mandrake, tamamen özgür ve

şeffaf bir geliştirme ortamı sunmaktadır. Günlük olarak güncellenen

cooker depolarında yazılımların güncel paketleri bulmak mümkündür.

Mandrake yüksek oranda güncel bir Linux dağıtımıdır. Bunun ters bir

etkisi olarak, kullanıcılar diğer dağıtımlara nazaran daha fazla hata

ile karşılaşabilmekte, sistemin kararlılık oranı da diğer dağıtımlara

göre daha düşük olabilmektedir. Çoğu kullanıcı, en son sürüm

programları kullanmak adına, bazı olası program kilitlenmelerini, ve

ufak hataları kendi masaüstü sistemlerinde kabul etmektedirler. (+)Kullanıcı

dostu kurulum arayüzü, grafik destekli ve başarılı konfigürasyon

araçları, çok büyük topluluk desteği, kullanıcı dostu masaüstü

görünümü, grafik açıdan etkileyici arayüz, yazılımlara son kullanıcı

ihtiyaçları ön planda tutularak yapılan yamalar. (-)Sürümlerinde

bolca hata ile karşılaşılabilmesi, sürümlerin önce MandrakeClub

üyelerine sunulması, yazılımlara çok fazla test edilmeden yapılan

yamalar. (PYS)RPM (Internet)Yeni sürüm çıktıktan hemen sonra FTP kurulumuna sunuluyor, birkaç hafta içinde ISO'ları sunuluyor. Knoppix

Almanya'da Klaus Knopper tarafından geliştirilen ve Debian tabanlı olan

Knoppix'in, özellikle otomatik donanım tanıma konusunda çıtayı yükseğe

çektiğini söylemek yanlış olmaz. Rahat açılışı, sunduğu yazılımların

çeşitliliği, on-the-fly sıkıştırma tekniği ve sabit dist üzerine

kurulum yapabilmesi özellikleri Knoppix'i bir Linux dağıtımı olmanın

ötesinde vazgeçilmez bir araç haline getirmiştir. Bir kurtarma diski

olarak, Linux'u daha görmemiş olanlara sunmak amacıyla, ya da satın

almadan önce bir bilgisayarı denemek amacıyla kullanılabilmektedir.

Bunların dışında, günlük işleri görmek amacıyla kullanılabilecek bir

Linux dağıtımıdır. Knoppix'in yeni sürümleri, ortalama 2-6

hafta aralıklarla sunulmaktadır. Yeni sürümlerde, hatalardan

arındırılmış yazılımlar ve Debian'ın kararsız deposundaki son

yazılımlar bulunmaktadır. Knoppix (http://www.knoppix.de), Linux medyası tarafından da yakından takip edilmektedir. Klaus Knopper'la yapılmış bir roöportaj'a http://www.osnews.com/story.php?news_id=2305 adresinden ulaşabilirsiniz. Ayrıca Knoppix hakkında daha fazla bilgiye ulaşmak için, Knoppix-the Great Linux Advocate (http://lwn.net/Articles/31458/) ve Knoppix 3.4 Has Landed (http://lwn.net/Articles/84851/) yazılarına linklerden ulaşabilirsiniz. (+)Çok

iyi donanım tanıma, sabit disk kurulumu olmadan CD'den çalışması ve

sabit disklere özellikle istenmediği taktirde dokunmaması, sistem

kurtarma aracı olarak kullanılabilmesi. (-)Sadece CD'den çalıştığı takdirde hızda ve performansda azalma. (PYS)DEB (Internet)Bir çok ülkedeki yansıları ile yüksek erişilebilirlikte.. Slackware Slackware Linux http://www.slackware.org,

Patrick Volkerding tarafından 1992 de yaratılmış olan en eski Linux

dağıtımıdır. Grafiksel konfigürasyon araçları ve basit arayüzler

sunmaktan ziyade, sizin Linux'a aşina olmanızı bekleyen bir yapıya

sahiptir. Diğer dağıtımlar geliştirmesi zor fakat kullanması kolay

arayüzler sunarken, Slackware'de her şeyi konfigürasyon dosyalarına

bizzat el atarak halletmeniz gerekir. Bundan dolayı Slackware

kullanmayı düşünen acemiler Linux öğrenmek için zaman harcamaya hazır

olmalıdırlar. Bununla birlikte, Slackware'in bir çok kullanıcı

üzerinde karşı konulmaz bir büyüsü vardır. Yüksek düzeyde kararlı ve

güvenli bir yapısı vardır - sunucu olarak kullanmaya son derece

uygundur. Deneyimli Linux yöneticileri onu, dağıtım üreticilerinin

çeşitli yamaları ve eklentilerinin azlığından dolayı hatasız ve kararlı

bulurlar. Yeni versiyonlarının dağıtım sıklığı düşüktür (yaklaşık yılda

bir kez ), ancak güncel paketleri her zaman bulunabilmektedir.

Slackware, Linux ile ilgili derinlemesine bilgi sahibi olmak isteyenler

için ideal bir dağıtımdır. (+)Yüksek kararlılık, daha az hata, UNIX prensiplerine sıkı bağlılık. (-)Neredeyse hiç konfigürasyon aracı olmaması, yeni kullanıcılar için zor kurulum. (PYS)TGZ (Internet)Bir çok ülkedeki yansıları ile yüksek erişilebilirlikte.. Doruk Fişek'in Slackware Hakkındaki Yorumu Nisan 1993'te yayınlanan ilk sürümünden beri Slackware, en UNIX-vari Linux dağıtımı olmayı hedefliyor. Slackware'i

bir dağıtım olarak tek bir kelimeyle tanımlamak gerekseydi, bu herhalde

basit olurdu. Koruduğu basit yapısı; kavranmasını, hakim

olunmasını? ve yönetilmesini kolaylaştırır. Genellikle

popüler dağıtımlar, kendi kullanıcılarının arzularını? karşılayabilmek

için arka planda ciddi anlamda karmaşık yapılara yönelirler. Sistemi

gerçek anlamda tanıyarak dağıtımın kendi yönetim araçları dışında

sisteme müdahale edebilmek için ciddi bir efor ve zaman gerekebilir.

Üstelik kendilerine özgü oluşturdukları karmaşık yapılarına özgür

yazılımların geliştirildikleri gibi monte edilebilmesi de oldukça

zordur. Bu nedenle yazılımlarda dağıtıma özgü ciddi değişiklikler

(yamalar) yapmak durumunda kalırlar. Slackware

ise tüm bu karmaşadan uzak durarak, gelişimini özgür yazılımların

gelişimine paralel olarak devam ettirir. Her derde deva olmaya çalışmak

yerine özgür yazılım dünyasının bir 'ayna'sı görevi görür - ne

eksiğini, ne de fazlasını yansıtır. Basit yapısı sayesinde yazılımların

yeni sürümleri kolaylıkla dağıtıma katılır. Slackware'in en güncel

sürümünü içeren -current ağacı, birçok dağıtımdan daha güncel

yazılımlar içerir. Slackware'de

sürümler arasında dağıtımın yapısında ciddi değişiklikler olmaz.

Dağıtımın yapısının sürekliliği, kullanıcının dağıtım ile uğraşmak

yerine yazılımların yeni sürümlerine ve özelliklerine odaklanmasına

olanak tanır. Slackware size sistemi

arada başka bir katman olmaksızın kontrol etmenize ve kendi işinizi

kendinizin yapmasına olanak tanır. Öte yandan bu, ne yaptığınızı

biliyor olmanızı ya da öğrenmenizi de gerektirir. Linux'un

günümüzdeki kadar kitleselleşmediği bir dönemin en yaygın

dağıtımlarından? olan Slackware, hala UNIX köklerine bağlı kalmayı

tercih eden Linux kullanıcıları tarafından tercih edilmeye devam

ediliyor. Suse Suse (http://www.suse.com)

hem sunucu hem de masaüstüne odaklanmış Almanya merkezli bir

dağıtımdır. SuSe tarafından üretilen, kurulum aracı ve YaST adındaki

konfigürasyon aracı son derece başarılı ve saygın ürünlerdir. Kutulu

ürünle birlikte gelen kılavuz ve kitaplar defalarca eksiksizliğini

kanıtlamıştır. Ayrıca dağıtım Avrupa ve Kuzey Amerika'da sağlam bir

Pazar payına sahiptir, ancak Asya ve dünyanın diğer bölgelerinde

pazarlanmamaktadır. SuSe 2003 yılının sonlarında Novell tarafından

satın alınmıştır. SuSE'nin gelişimi tamamen kapalı kapılar

arkasında yapılmaktadır ve kamuya açık test sürümleri sunulmamaktadır.

Şirket prensip olarak dağıtımın her versiyonun kutulu olarak piyasaya

sürmekte ve 1-2 ay sonra da ücretsiz indirmeye açmaktadır. Önceleri

SuSe indirilebilir ve CD'ye yazılabilir ISO dosyaları sağlamazken, 9.1

versiyonundan bu yana kişisel sürümün ISO imajlarını resmi sürümün

piyasaya çıkmasından yaklaşık 2 ay sonra FTP sunucularından

erişilebilir şekilde dağıtmaya başladı. Profesyonel sürüm ise resmi

sürümün yayınlanmasından 1-2 kadar sonra FTP üzerinden kurulabiliyor. (+)Detaylara profesyonel yaklaşım, çok güçlü konfigürasyon araçları, kararlı duruş. (-)Yalnızca satıcıların bulunduğu ülkelerde satılıyor. (PYS)RPM (Internet)Bir çok ülkedeki yansıları ile yeni sürümünün duyurulmasından yaklaşık 2 ay sonra yüksek erişilebilirlikte.. Murat Koç'un SuSe Hakkındaki Yorumu

Özellikle Avrupa'da yüksek oranda kullanılan dağıtım belki de artık en

güçlü zamanını Novell in satın almasından sonra yaşıyor. Bu satın

almanın etkilerini SLES9 da çok rahatlıkla görüyoruz. Alman disiplinin

etkisini her tarafında gördüğümüz SuSE akla diğer Linux dağıtımları

gibi akla gelebilecek her alanda kullanılabilir. En

önemli özelliğinin son derece gelişmiş olan ve Linux dünyasındaki en

iyi yönetim arabirimi olan YAST olduğunu düşünüyorum. Her geçen gün

daha fazla geliştirilen YAST'ın Novell (http://www.novell.com) tarafından lisansının değişitirilerek GPL yapılması da gelişmesine daha fazla katkı verecektir. YAST ile kurulumdan başlayarak nerede ise aklınıza gelebilecek bütün ayarlamaları yapabilirsiniz. Temel

olarak 3 versiyonu bulunmakta SuSE nin; SuSE personal, professional ve

Enterprise Server. Bunlara ek olarak çeşitli amaçlar için tasarlanmış

dağıtım seçenekleri ve ayrı olarak hazırlanmış ürünleri birçok yerde

kullanılmakta. Bunların en bilinenleri SuSE OpenEXchange ve SuSE

firewall. Esas gücü ise şu anda tek

2.6 tabanlı enterprise ailesi dağıtım olan SuSE Enterprise Server 9 da

görüyoruz. Birçok çalışanının core kernel developer olduğu SuSE, SLES9

ile kendi segmentinde arayı oldukça açtı. Burada aynı zamanda çeşitli

Novell uygulamalarının (Zenworks gibi) SLES9 a eklenmiş olması Linux'a

geçiş yapmak isteyen ama bir şekilde yönetimi nasıl yapacağını düşünen

şirketler için çıkış kapısı oldu. Teşekkürler Alp Öztarhan Doruk Fişek Engin İlkiz Enver Altın (http://skyblue.gen.tr) Murat Koç S. Çağlar Onur (http://cekirdek.uludag.org.tr/~caglar/) Serbülent Ünsal Yasal Açıklamalar Telif Hakkı ve Lisans

Bu belgenin telif hakkı 2004 A. Murat EREN'e aittir. Bu belgeyi, Free

Software Foundation tarafından yayınlanmış bulunan GNU Özgür Belgeleme

Lisansının 1.1 ya da daha sonraki sürümünün koşullarına bağlı kalarak

kopyalayabilir, dağıtabilir ve/veya değiştirebilirsiniz. Bu Lisansın

bir kopyasını http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html adresinde bulabilirsiniz. Linux, Linus Torvalds adına kayıtlı bir ticarî isimdir. Feragatname

Bu belgedeki bilgilerin kullanımından doğacak sorumluluklar, ve olası

zararlardan belge yazarı sorumlu tutulamaz. Bu belgedeki bilgileri

uygulama sorumluluğu uygulayana aittir. Tüm telif hakları aksi

özellikle belirtilmediği sürece sahibine aittir. Belge içinde geçen

herhangi bir terim bir ticarî isim ya da kuruma itibar kazandırma

olarak algılanmamalıdır. Bir ürün ya da markanın kullanılmış olması ona

onay verildiği anlamında görülmemelidir. Linux Dagitimlari Belgesi, http://cekirdek.uludag.org.tr/~meren/belgeler/dagitim_belgesi/