Côte D'ivoire

[bluemoon24]

Fransızca Hint-Avrupa dillerinden, Fransa ve Fransız uygarlığının etkilediği toplumlar tarafından kullanılan dil.İngilizce:''Ivory Coast'')

İngiltere kökenli bir dil olan İngilizce ABD, Avustralya, Yeni Zelanda, İrlanda, Güney Afrika ve Kanada gibi pek çok ülkede ana dil olarak kullanılıyor. İngilizce 380 milyon kullanıcısı ile dünya üzerinde en çok konuşulan 3. dildir. (Çince ve Hintçe'den sonra)Batı Afrika'da yer alır.

Resim:LocationWesternAfrica.png|framed|Fiziki Batı Afrika haritasıLiberya,

DEVLETİN ADI: Liberya Cumhûriyeti

BAŞŞEHRİ: Monrovia

NÜFUSU: 2.780.000

YÜZÖLÇÜMÜ: 99.067 km2

RESMİ DİLİ: İngilizce

DİNİ: Hıristiyanlık

PARA BİRİMİ: Liberya DolarıAfrika'nın batı kıyısında yer alan en eski zenci cumhûriyeti. Kuzeyde Sierra Leone ve Gine; doğuda Fildişi Kıyısı, güney ve batıda Atlas Okyanusu ile çevrilidir.TârihiLiberya toprakları, 16. yüzyıldan îtibâren Portekizliler tarafından keşfedilmiştir. Liberya'nın modern târihi, 1821'

Gine, Mali, Burkina Faso, ve Gana ile komşu olan ülkenin nüfusu 18 milyon civarındadır. Bu bölgenin en gelişmiş ülkesi olarak bilinen Fildişi Sahilleri kakao üretiminde dünya lideridir. Diğer önemli ürünleri kahve, kauçuk, petrol, ton balığı, ananas tır. Batı Afrika ekonomisine etkisinden ötürü başta Fransa ve son yıllarda da Amerika Birleşik Devletleri bu ülkenin politik problemlerini yakından izlemektedirler.Bölgenin en gelişmiş ülkesi olarak bilinen Fildişi Sahili kakao üretiminde dünya lideridir. Diğer önemli ürünleri kahve, kauçuk, petrol, ton balığı ve ananastır. Batı Afrika ekonomisine etkisinden ötürü başta Fransa ve son yıllarda da Amerika Birleşik Devletleri bu ülkenin politik problemlerini yakından izlemektedirler.Fildişi Sahilleri 1960 yılında bağımsızlığına kavuşmuştur. Ülkeye bağımsızlığını kazandıran Félix Houphouët-Boigny 1983 yılında, doğum yeri olan Yamoussoukro'yu başkent ilan etmiştir. Félix Houphouët-Boigny buraya dünyanın en büyük bazilikasını inşa ettirdi (the Basilica of Our Lady of Peace of Yamoussoukro). Bu bazilika Vatikan'daki bazilikadan yedi kat daha büyüktür.Gine Körfezinin Kuzeyindeki sâhil devleti. Güneyden Gine Körfezi dolayısıyle Atlas Okyanusu, batıda Liberya ve Gine, kuzeyden Mali ve Yukarı Volta, doğudan Gana ile çevrili, hemen hemen dörtgen biçiminde bir şekle sâhiptir.Târihi

Mîlâdın ilk yıllarında yerli halkın kurdukları bir krallık vardı. Bu krallıklardan Senufos'ların, Mîlâdın ikinci asrında kurdukları Kong şehri zamanın büyük bir ticâret merkeziydi. Ülkenin kuzey kesimlerinde tuz ve hayvan getirerek satan tüccarlar, buradan fildişi ve kola cevizi satın alırlardı. Ülkeye ilk gelen Avrupalılar Portekizlilerdir. Burayı sömürge yapmaktan ziyâde, ticârî üstler kurmayı tercih eden Portekizliler, Fildişi ticâretinin yoğunluğu sebebiyle buralara Fildişi Sâhili ismini vermişlerdir. Buraya gelen Portekizlileri tâkiben sırasıyla İspanyollar, Hollandalılar, İngilizler ve en son Fransızlar gelmişlerdir. 1887-1889 senelerinde gelen Fransızlar, ülkenin iç kısımlarına ilerliyerek yerleşmişler, kabile reisleriyle çeşitli antlaşmalar yaparak nüfuzlarını artırmışlardır. Daha sonra Fransızlar 1893 senesinde Fildişi Sâhili'ni sömürgeleri arasına kattığını ilân etti. Yüzyıla yakın bir süre ülkeyi sömüren Fransa, İkinci Dünyâ Savaşı sonrası hemen hemen bütün sömürgelerde başlayan milliyetçilik ve bağımsızlık hareketlerinin Fildişi Sâhili halkında da başlamasından tedirgin oldu. Ülke halkının başlattığı mücadele Fransa'nın bütün çabalarına rağmen 1958'de iç işlerinde, 1960 da ise tam bağımsızlığına kavuşmasıyla neticelendi.

Fizikî Yapı

Fildişi Sâhili fizikî yapı olarak yeknesak bir görüntüye sahiptir. Bu yeknesaklık kuzeyden güneye doğru alçalan yayla şekliyle kendisini gösterir. Ortalama yükseklik 350 m olan ülkede bu görüntü batı sınırı civarlarında bozulur. Batı sınırında 1000 m civârında yüksekliğe sâhib olan dağlar bulunur. Buradaki dağlardan Nimba Dağı 1845 m ile ülkenin en yüksek noktasıdır. Akarsular ülkenin ihtiyacına yetecek kadar boldur. Akarsular kuzey-güney istikametinde akarak Gine Körfezine dökülür. Genellikle 800 km civârında uzunluğa sahip olan en önemli dört nehri, Cavally, Sasandra, Bandama ve Comoe'dir. Süratli bir akış hızına sâhib olan nehirler, pekçok yerlerde çağlayanlar meydana getirirler. Bu sebepten de ulaşım için müsâit değildirler. Fakat bâzı bölgelerde tomruk nakliyatında büyük ölçüde istifâde edilir. Kayda değer derecede tabii göle sâhib olmamakla beraber barajları yeter derecededir.

İklim ve Bitki Örtüsü

Fizikî yapıdaki yeknesaklık iklimde de kendini gösterir. Ülke tropikal iklim kuşağındadır. Bölgelere göre çok az farklılıklar arz eder. Güneyde görülen sıcak ve nemli iklim, biri yağışlı, diğeri kurak olmak üzere iki farklı mevsime sahiptir. Ortalama senelik sıcaklığının 22-23°C arasında değiştiği bu bölgede yağış ve ortalaması ise senelik 2300 mm'dir. Kuzeyde nisbeten savan iklimi daha çok kendini göstermektedir. Bu bölgede de iki farklı mevsim görülür. Bunlar; biri kurak, diğeri nemli olan mevsimlerdir. Bu bölgelerde sıcaklık farkı güney bölgelerine nazaran daha fazla olup, yağış ortalaması ise 1500 mm ile daha düşüktür.

Tabiî Kaynakları

Bitki örtüsü ikliminin bir sonucu olarak gür ormanlar, kuzey kesimlerde savanlar şelindedir. Bol kereste üretimi yapılan makbul ve iri gövdeli ağaçlarla kaplıdır. Ülkenin başlıca tabiî zenginlik kaynağını, kereste üretilen bu ağaçlar teşkil etmektedir. Bu tip ağaçlar ve ormanlar kuzeyde yerlerini iri yapraklı ve iri boylu otların kapladığı savanlara bırakırlar. Fildişi Sâhili ormanlarında yaşayan çok çeşitli vahşi hayvan ve kuş türleri vardır. Bunlar leopar, şempanze, hipopotam, timsah, zehirli memba yılanlarının yanısıra, zehirsiz olmasına rağmen tehlikeli olan, boyları 10 m'yi bulan piton yılanları mevcut vahşi hayvan türlerinin başlıcalarıdır. Ülkeye ismini veren filler, eskiden sürüler halinde savanlarda yaşarlardı. Fakat fildişi ticareti bu sürülerin günümüzde yok olmasına sebebiyet vermiştir. Ülkede bulunan çok sayıdaki tabiî olan Milli Parklarda fillere rastlamak mümkündür. Yeraltı zenginlikleri pek fazla değildir. Elmas, manganez, altın, kolombiyum, boksit, demir cevheri ve petrol, ülkedeki bâzı yeraltı kaynaklarındandır.

Nüfus ve Sosyal Hayat

12.500.000 civârında olan ülke nüfûsu, pekçok farklı etnik gruptan meydana gelmiştir. 60'a yakın etnik gurubun meydana getirdiği nüfûsun tamamını zenci ve siyah halk teşkil eder. Etnik guruplardan en önemli olanları Baoule, Kina-Kouas, Krouen, Manda ve Volta kabileleridir. Etnik grupların en büyüğü Baoule kabilesidir. Ülke kültürüne ve ekonomisine tesiri en fazla olanıdır. Nüfus artış hızı % 2,5'tur. Nüfus yoğunluğu az olup, bölgelere göre anormal farklılıklar göstermez. Güney bölgeleri diğer bölgelere nazaran az bir farklılık gösterir ki, bu fazlalık şeklindedir. Halkın % 42'si şehirlerde, kalanı ise köylerde yaşamaktadır. Köyler genellikle 30-40 evden müteşekkil, 200-300 kişinin ikâmet ettiği yerleşim birimleridir. Ülkede resmi dilin Fransızca olmasına rağmen, bu dil sâdece resmî dâirelerde ve okullarda kullanılır. Halk umumiyetle kendi kabilelerine has bir lehçe ile kendi lisanlarını kullanırlar. Bağımsızlıklarını kazandıktan sonra ülkede eğitim ve öğretime önem verilmiş, her derecedeki okulların sayısı artırılmıştır.Bu çalışmaların neticesinde ülkede okuma-yazma bilenlerin oranı % 65'e yükseldi. Ülkenin tek üniversitesi başşehri olan Abidjan'dadır. Gençlerden binlercesi yüksek tahsil için yabancı ülkelere gitmektedir. Fildişi Sâhiline çalışmak için Yukarı Volta başta olmak üzere, komşu ülkelerden gelen göçmen işçiler, ülke nüfûsunda önemli bir yer işgal eder. Nüfûsunun % 54'ü Putperest, % 24'ü Müslüman, kalan % 12'si ise Katolik Hıristiyandır. Ülke başşehri olan Abidjan aynı zamandaFildişi Sâhili'nin en büyük şehir ve limanıdır. Ülkenin kültür ve ticaret merkezi de olan Abidjan, tam mânâsıyla bir Avrupa şehri görünümündedir.

Siyâsî Hayat

Başkanlık ve tek parti sistemine dayalı bir Cumhûriyet idaresi bulunan ülkede, yasama yetkisi Millî Meclisindedir. Millî Meclisi 5 yıl için halk tarafından genel oyla seçilen 175 üyeden meydana gelir. Devlet Başkanı aynı zamanda hükümetin de başıdır. Ülkenin ilk Cumhurbaşkanı Felix Houphouvet-Borgny'dir. Ülke, Birleşmiş Milletler Teşkilatı ve Afrika Birliği Teşkilatı üyesidir.

Ekonomi

Afrika kıtasında, refah seviyesi en üst seviyedeki, gelişmiş sayılan ülkeler arasındadır. Tarım, ormancılık ve madenciliğe dayalı bir ekonomik yapıya sahiptir. Yetiştirdiği tarım ürünlerinden ilk sırayı alan kahve ve kakao üretiminde, dünyâda üçüncü sıradadır. İhraç edebilecek seviyede ürettiği diğer ürünleri pirinç, yerelması, hurmayağı, kauçuk ve şeker kamışıdır. Orman ürünleri, özellikle kereste ihracatı ekonomide çok önemli yer tutar. Ülkenin hemen hemen tamamına yakın bir kısmını kaplayan gür ormanlardaki makbul olan ağaçlardan elde edilen kereste, genellikle Abidjan limanından ihraç edilmektedir.Mâdenlerinden elmas, manganez, bakır ve demir üretimi önemli seviyededir. Bunlardan ihracatta önemli yer tutan elmastır. Ekonomik gelişmesine yabancı sermaye katkısı yanında nehirlere kurulan barajlar hız katmıştır. Ülkede mevcut olan millî parkların turizm sektörünün gelişmesine büyük faydaları olmuştur. Dünyâda, denizden ısı farkıyla çalışarak elektrik üreten tek hidroelektrik santralıFildişi Sâhili'ndedir.Sanâyi kesimindeki ilerlemeleri de Afrika ülkelerinin tamamına nazaran ileri seviyededir. Demir-Çelik fabrikaları, kâğıt, çimento, lâstik, dokuma ve şeker fabrikalarının yanında montaj sanâyii mevcuttur. Margarin, sabun, konservecilik gibi tarım ürünlerini işleyen fabrikalara sâhiptir. Ulaşım hususunda bir sıkıntısı olmayan ülkenin, limanları her tonajda geminin yanaşabilmesine müsaittir. En büyük uçakların inebilmesine müsait on şehrinde havaalanı vardır. Kuzey-güney istikametinde ülkeyi kateden demiryollarının uzunluğu 657 km'dir. Fildişi Sâhili, Yukarı Volta, Nijerya, Dahomey ve Togo aralarında gümrük birliği, dış siyâset ve savunma antlaşmaları yapmışlardır.Fildişi Sahili - Coğrafi VerileriKonum: Batı Afrika, Kuzey Atlas Okyanusu kıyısında, Gana ile Liberya arasında ülke. Coğrafi konumu: 8 00 Kuzey derecesi, 5 00 Batı boylamı Harita konumu: Afrika Yüzölçümü: toplam: 322,460 km² kara: 318,000 km² su: 4,460 km² Sınırları: toplam: 3,110 km sınır komşuları: Burkina Faso 584 km, Gana 668 km, Gine 610 km, Liberya 716 km, Mali 532 km Sahil şeridi: 515 km İklimi: Kıyı bölgeleri tropikal, kuzey bölgeleri yarı kara ikliminin

etkisi altındadır. Üç mevsim yaşanmaktadır. Kasım - Mart ılıman ve

kuru, Mart - Mayıs sıcak ve kuru, Haziran - Ekim sıcak ve nemli. Arazi yapısı: Çoğunlukla yassı ve engebeli ovalar, kuzeybatıda dağlar yer almaktadır. Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Gine Körfezi 0 m; en yüksek noktası: Nimba Tepesi1,752 m Doğal kaynakları: petrol, doğal gaz, elmas, manganez, demir, kobalt, boksit, bakır, hidro enerji Arazi kullanımı: tarıma elverişli: %8 sürekli ekinler: %4 otlak ve çayırlar: %41 ormanlık arazi: %22 diğer: %25 (1993 verileri) Sulanan arazi: 680 km² (1993 verileri) Doğal afetler: Kıyı bölgelerinde hiç doğal koruma yok ve yüksek

dalgalar vardır; yağış sezonu boyunca su baskınları meydana

gelmektedir.

Ekonomiye

genel bakış: Cote d'Ivoire kahve, kakao çekirdeği ve palmiye yağı

üretiminde dünyanın önde gelen üretici ve ihracatçı ülkesidir.

Ekonomisi bu nedenle bu ürünlerin dünya piyasasındaki iniş çıkışlarına

ve hava koşullarına göre dalgalanma gösterir. Yerel hükümet ekonomiyi

çeşitlendirmek için bir takım atılımlarda bulunsa da ülke nüfusunun

%68'i bu sektörde çalışmakta ve tarım en önemli etkinlik olarak

kalmaktadır. GSYİH: Satınalma gücü paritesi - 26.2 milyar $ (2000 verileri) GSYİH - reel büyüme oranı: %-0.3 (2000 verileri) GSYİH - sektörlere göre: tarım: %32 endüstri: %18 hizmet: %50 (1998) Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %2.5 (2000 verileri) İş gücü: %68 tarım sektöründe (2000 verileri) İşsizlik oranı: %13 kırsal kesimde (1998 verileri) Endüstri: Gıda maddeleri, meşrubat, ağaç ürünleri, petrol arıtımı, araç

ve otobüsler, tekstil, gübre, yapı malzemeleri, elektrik Endüstrinin büyüme oranı: %15 (1998 verileri) Elektrik üretimi: 4.06 milyar kWh (1999) Elektrik tüketimi: 3.183 milyar kWh (1999) Elektrik ihracatı: 593 milyon kWh (1999) Elektrik ithalatı: 0 kWh (1999) Tarım ürünleri: Kahve, kakao, muz, palmiye özü, mısır, pirinç, manyok, patates, şeker, pamuk, kauçuk, kereste İhracat: 3.8 milyar $ (2000 verileri) İhracat ürünleri: Kakao %33, kahve, tropikal ağaç, petrol, pamuk, muz, palmiye yağı, balık (1999) İhracat ortakları: Fransa %15, ABD %8, Hollanda %7, Almanya %6, İtalya %6 (1999) İthalat: 2.5 milyar $ (2000 verileri) İthalat ürünleri: Gıda, tüketim malları, yatırım malları, yakıt, ulaşım araçları İthalat ortakları: Fransa %26, Nijerya %10, Çin %7, İtalya %5, Almanya %4 (1999) Dış borç tutarı: 13.9 milyar $ (2000 verileri) Para birimi: Afrika Frankı (XOF) Para birimi kodu: XOF Mali yıl: Takvim yılı

Nüfus: 16,393,221 (Temmuz 2001 verileri) Nüfus artış oranı: %2.51 (2001 verileri) Mülteci oranı: 1.4 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini) Bebek ölüm oranı: 93.65 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini) Ortalama hayat süresi: toplam nüfus: 44.93 yıl male: 43.58 yıl female: 46.33 yıl (2001 verileri) Ortalama çocuk sayısı: 5.7 çocuk/1 kadın (2001 tahmini) HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %10.76 (1999 verileri) HIV/AIDS - hastalıkları taşıyan insan sayısı: 760,000 (1999 verileri) HIV/AIDS - ölümleri: 72,000 (1999 verileri) Nüfusun etnik dağılımı: Akan %42.1, Voltaique veya Gur %17.6, Kuzey

Mandları %16.5, Krous %11, Güney Mandları %10, diğer %2.8 (1998) Dinler: Hıristiyan %34, Müslüman %27, dini olmayan %21, animist %15, diğer %3 (1998) Diller: Fransızca (resmi), 60 yerel dil ve lehçe (Dioula en yaygın konuşulanıdır) Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri bilgiler toplam nüfus: %48.5 erkek: %57 kadın: %40

Kullanılan telefon hatları: 219,283 (31 Aralık 1999) Telefon kodu: 225 Radyo yayın istasyonları: AM 2, FM 8, kısa dalga 3 (1998) Radyolar: 2.26 milyon (1997) Televizyon yayını yapan istasyonlar: 14 (1999) Televizyonlar: 900,000 (1997) Internet kısaltması: .ci Internet servis sağlayıcıları: 5 (2001) Internet kullanıcıları: 20,000 (2000)

Demiryolları: toplam: 660 km (2000) Karayolları: toplam: 50,400 km (1996) Su yolları: 980 km Boru hatları: Abidjan, Aboisso, Dabou, San-Pedro Hava alanları: 36 (2000 verileri) Fildişi Sahili - Yönetimi

Ülke adı: Resmi tam adı: Fildişi Sahili (Cote d'Ivoire) Cumhuriyeti kısa şekli : Fildişi Sahili (Cote d'Ivoire) Yerel tam adı: Republique de Cote d'Ivoire yerel kısa şekli: Cote d'Ivoire Yönetim biçimi: Başkanlık Tipi Cumhuriyet Başkent: Yamoussoukro İdari bölmeler: 50 bölüm; Abengourou, Abidjan, Aboisso, Adzope,

Agboville, Agnibilekrou, Bangolo, Beoumi, Biankouma, Bondoukou,

Bongouanou, Bouafle, Bouake, Bouna, Boundiali, Dabakala, Daloa, Danane,

Daoukro, Dimbokro, Divo, Duekoue, Ferkessedougou, Gagnoa, Grand-Lahou,

Guiglo, Issia, Katiola, Korhogo, Lakota, Man, Mankono, Mbahiakro,

Odienne, Oume, Sakassou, San-Pedro, Sassandra, Seguela, Sinfra, Soubre,

Tabou, Tanda, Tingrela, Tiassale, Touba, Toumodi, Vavoua, Yamoussoukro,

Zuenoula Bağımsızlık günü: 7 Ağustos (1960) (Fransa'dan ayrıldı) Milli bayram: Bağımsızlık günü:, 7 Ağustos (1960) Anayasa: 3 Kasım 1960; 27 Haziran 1998 tarihinde yeniden düzenlenmiştir. Hukuk sistemi: Fransız hukuku temel alınmıştır. Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: ACP, AfDB (Afrika Kalkınma

Bankası), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), ECA (Birleşmiş Milletler

Afrika Ekonomik Komisyonu), ECOWAS (Batı Afrika Ekonomik Topluluğu),

Entente, FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), FZ, G-24, G-77, IAEA (Uluslararası

Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası),

ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret

Odası), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu),

ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası

Kalkınma Birliği), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC

(Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve

Kızılay Toplulukları Federasyonu), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF

(Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü),

Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol

(Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi),

IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar

Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), NAM, OAU (Afrika

Birliği Teşkilatı), OIC (İslam Konferansı Örgütü), OPCW (Kimyasal

Silahları Yasaklama Organizasyonu), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD

(Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO

(Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNHCR (BM Mülteciler Yüksek

Komiserliği), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UPU (Dünya Posta

Birliği), WADB (Batı Afrika Kalkınma Bankası), WAEMU (Batı Afrika

Ekonomik ve Parasal Birliği), WCL (Dünya Emek Konfederasyonu), WFTU

(Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO

(Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO

(Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)