sokrates

[bluemoon24]

* Bütün insanlık tarihinin en saygın kişilerinden birisi olarak tanınan Sokrates de aslında bir sofist*tir. Atina'da doğmuş



* ve iyi bir eğitim görmüştür. Babası, onu kendi mesleğinde, yani bir heykeltıraş olarak yetiştirmek istediği halde, Sokrates felsefeye ilgi duymuştur. Meydanlarda, tiyatrolarda ve yollarda felsefî tartışmaların yapıldığı bir ortam içinde böyle bir istek gayet doğaldı. Sokrates, aritmetik, geometri, astronomi ve politikaya ilişkin yeterli düzeyde bilgiye sahipti. Çok basit bir yaşam sürmüştü. Her ne kadar görüşlerinin çok etkili olduğu kabul edilmişse de, hiçbir yapıt kaleme almamıştır. Onu iki öğrencisi, Platon ve Ksenofanes'in yazdıklarından tanımaktayız.







Sokrates diğer sofistlerden çok farklıydı. Düzenli bir öğretim yapmıyor ve öğrencilerinden ücret almıyordu. "Kendini bil!" ilkesi doğrultusunda, düşünürlerin bakışlarını evrenden insana çevirmişti. Evreni anlamlandırmadan önce kendimizi anlamlandıralım "Biz kimiz?" bu sorunun yanıtını verelim diyordu. Bu nedenle, yalnızca bir tarlayı ölçebilecek düzeydeki geometri bilgisini yeterli buluyor, daha zor matematik problemleriyle uğraşmanın yararsız olduğuna işaret ediyordu. Ona göre, insanlara, pratik ahlâk kurallarını öğretmek daha isabetli olacaktı. Böylece Sokrates, kuramsal bilim ve uygulamalı bilim tartışmasını da açmış oluyordu.







Sokrates ilk anlambilimcidir anlamları belirlenmemiş kavramların ve terimlerin kullanılmasının sakıncalarına temas etmiştir. Her çeşit bilgide, kavramların ve terimlerin açık ve seçik bir biçimde tanımlamalarının yapılması gerektiğini savunmuş olması, dolaylı yoldan da olsa, bilimin ilerlemesine küçümsenemeyecek ölçüde katkıda bulunmuştur.





*



* yazılı eserinin bulunmamasına rağmen onun düşüncelerini öğrencilerinin *yazdıklarından biliriz. rasyonalizmin kurucusudur. dialog yönteminin sahibidir.



* Birçok defa kelime oyunları yaparak, hazır cevaplığı sayesinde karşısındakini altettiğini sanan düşünce adamı.



* kendisi gay miş.





* diyar diyar gezip çok şey bildiğini sanan insanlara aslında hiçbirşey bilmediğini, hiç birşey bilmediğini düşünenlere de çok şey bildiğini göstermeyi misyon edinmiş felsefe adamı.



* evlilik üzerine aşağıdaki beyani veren değerli filozof



"evlilik herhalükarda yararli bir seydiriyi bir kariniz varsa mutlu bir hayat sürersiniz, iyi bir kariniz yoksa da filozof olursunuz."



* ilk çağın en önemli filozoflarındandır.



insanın kendisine verilenlerle yetinmek durumunda olduğunu, insana sadece beden ve ruh verildiğinden bedenimizi değiştiremeceğimizi ancak ruhumuzu güzelleştirebileceğimizi düşünmüştür.



sokrates bilginin dolu kafadan boş kafaya aktarılacak bir şey olmadığını düşündüğünden, her kesimden insanlarla konuşup onların sağdan soldan duydukları ve dolayısıyla özümseyemedikleri bilgilerinin olduğunu ve doğru bilgiyi bulmanın araştırma yoluyla olacağını gösterirdi.



"ruhuna özen göster"



* sokrates ve eşi bir türlü iyi geçinemezlermiş. Bir gün eşi sokrates'e verip veriştirmiş, ağzına geleni söylemiş. bakmış kocası hiç bir tepki göstermiyor bir kova suyu alıp başından aşağı boşaltmış.



sokrates, gayet sakin:



- "Bu kadar gök gürültüsünden sonra bir sağanak zaten bekliyordum" demiş.







hastasıyım ben bu adamın.



* sorgulanmayan bir hayat yasanmaya deger degildir demistir. yapıtlarını hiç kaleme almadığı için sokrates hakkındaki bilgiler, platon ve ksenofanes'in yazdıklarından gunumuze gelmistir.m.o 470 atinada dogmustur.iki tur yontemi vardir ironu ve maiotik.tarihte yasamis en buyuk filozoflardan biridir



* günümüz gençliğinin "sokam onun tezine" esprisi sayesinde tanıdığını düşündüğüm filozof.



* fikirlerine ikinci ellerden ulaştığımız, atinalıların tanrılara inanmamakla suçlayarak, ra mahkum ettikleri düşün adamı. diyaloglarını bize aktaran platon, baldıran içerek r ettiğinde kendisine yaraşır bir sukunet içinde öldüğünü söyler. muhtemelen yalandır, zira baldıran adamı sukunetle ölüme taşıyacak bir zehir değilmiş. ayrıca kendisi "benim yüreğim kaldırmaz" deyip, öğrencilerinin yaptığı gibi ölümünde yanında bulunmamış. bu konuda sallıyorsa, diğerlerinde de sallıyor mudur acaba? biz sokrat okuyoruz zannederken, eflatun bize kendi fikirlerini onun adıyla aktarmış olabilir mi?



* mahallesinde at sineği olarak çağrılan sonunda da gençleri yoldan çıkardığı gerekçesiyle öldürülen felsefenin en önemli adamı. karşısındakine sorular yönelterek sohbetin başında söylediğini kişinin kendisine çürüttüren diyalogları meşhurdur.



* Platon'un ideal filozofu.



Sokrat'ın aslında Platon'un hayalgücünün bir ürünü olduğunu söyleyen felsefe tarihçileri vardır ve yadsınamayacak orandadır.



* platonun kalemiyle yazılmış birçok kitapta yaşadığı olaylar anlatılır.yaptığı kelime oyunlarıyla yüzlerce yıl geriden günümüz insanını düşündürebilmektedir.bir diyalogda sokrat:



-evinde herhangi bir esya bozulsa neyaparsın^?



+tamirci çağırırım



-en iyisini çağırırsın değilmi çünkü senin evin en iyisi olmasını istersin



+tabiki de



-peki devleti yönetmek için neden en iyilere şans vermiyosun diyerek politika ya ve devlete olan ilgisini vurgular.Ona göre politika yücedir.bu geleneği daha sonra eflatun devam ettirmiştir.kitaplarda insanı çıldırtan bir soru sorma eğilimi gösterdiğini görüyoruz.insanlardan sorularla istediği cevabı almayı bilmiştir.



* idam edilmeye giderken karisi koluna yapisir ve "seni haksiz yere idam ediyorlar" der. bunu uzerine sokrates doner ve su tarihi cevabi verir. "hakli yere idam etseler daha mi iyi"



* varlığı ve yokluğu zaman zaman tartışılan kişidir, zira sadece platon'un yazdığı eserlerde geçer. kimi okuma yazma bilmiyordu bu yüzden yazılı bir eseri yok der, kimi de "platon'un söylemek isteyip de söyleyemediklerini söylettiği" bir hikaye kahramanı der.



tüm felsefesi "bildiğim tek şey var hiç birşey bilmediğimdir" sözüne dayalı diyaloglar ile karşısındaki ukalalara ayar vermedir. atina'nın resmi tanrılarını kabul etmediği gerekçesiyle ya ölüm ya da isterse atina'yı terk etme cezasına çarptırılmış, ama o baldıran içerek şerefli bir şekilde şehrinde ölmeyi tercih etmişitir.







hatta, "senin yaptığını çorumlu yapmaz" lafının etraftaki çorumluları sinirlendireceğini anlayan düşünceli insan, bu laf yerine, "senin yaptığını atinalılar sokrates yapmadı" sözünü de kullanabilir.









* sokrat usulu sorgulamayi bize miras birakan mumtaz sahsiyet.. ayrica hastayiz **







* apollon kahininin :



"dünyadaki en bilgili ki$i sensin!" demesinden sonra bu sırra nasıl vakfolduğunu ara$tırmaya giri$mi$ bir eski yunan dü$ünürü..



platon'un hocası, sofistlerin dü$manı zenginliğine rağmen bitap ya$amdan ve pejmürde giyimden vazgeçmemi$ bir çe$it deli. atina'nın kurtulu$u için söz söylemi$ ilk adam.



"biz her $eyi biliyoruz" küstahlığını göstererekten kendilerine, bilgili = sofist diyen bu adamlara,







- ben hiçbir $ey bilmiyorum. siz de hiçbir $ey bilmiyorsunuz. ben hiçbir $ey bilmediğimi biliyorum. siz, bunu da bilmiyorsunuz.. diyerek tavrını koymu$tur.



ünlü sözü : ^benim bildigim tek sey hicbir sey bilmedigimdir^ de buradan gelmektedir.



bilgiyi nak$etme hususunda ironi ve marevtike'yi kullanmı$tır. tanrılara kar$ı geldiği gibi saçma bir sebeple ölüm cezasına çarptırılmı$ ama "atina'nın kuralları hep yanımdaydı ve gıkım çıkmadı, $imdi itiraz edersem adama göt derler.." tarzı bir delikanlı yakla$ımla cezasına rıza göstermi$tir. baldiran zehri içerek r etmi$tir.



* "yeryüzünün ilk filozofu" değildir, felsefeyi eski yunandan başlatan taraflı bakış bile ilk filozof saymaz. aksini bilmek için en basit bir ilkçağ felsefesi tarihi kitabına bakmış olmak yeterlidir.







"Sokrat'ın aslında Platon'un hayalgücünün bir ürünü olduğunu söyleyen felsefe tarihçileri vardır ve yadsınamayacak orandadır." sözü bir tür yanlış anlama sonucu veya ve işkembe-i kübradan atmadır. Öyle birşey yoktur, sadece Sokrates'in kişiliği hakkında tartışmalar vardır, sebebi de onu birebir tanımış olan Ksenophon'un Sokrates'i basit bir insan olarak anlatmasıdır.







"varlığı ve yokluğu zaman zaman tartışılan kişidir, zira sadece platon'un yazdığı eserlerde geçer" sözü yanlış duyumun sonucudur. Ksenophon'un Şölen adlı kitabından haberdar olmak yeterlidir.







"kendisi gay miş." o dönem civarda öyle şeyler olurmuş, ahlaki görelilik mi denir buna bilmem ama sokratik diyalogların çoğu zaten eşcinsel muhabbetinden ibarettir. içki içip eğlenen ve eşcinsel muhabbeti yapan bir avuç yunanlının arasındaki Sokrates'te onlardan temelde çok farklı değildir. Ama eşcinselliğinin bedensel yönü tartışmalıdır.







Yine de bütüncül bir bakışaçısı ile Sokrates çağının soytarısıdır, bugün bile öyledir. Çünkü söylediklerinin çoğu ya deli saçması ya da hasta bir anlayışın ürünleridir. Orhan Hançerlioğlu'nun, Adorno'nun, Wittgenstein'ın ve Nietzsche'nin onun hakkında söylediklerine bakmak bu konuda yukarıda yazılanlardan farklı bir fikir edinme konusunda yardımcı olabilir.



* dünyadaki bütün öğütlerin temeli sayilabilecek felsefenin atasi. ondan sonra tüm insanoğlunun taklitlerle benzeme , kimisinin yoksayma gibi girisimlerine ragmen halen kalbimizde yasiyor havasiyla ölmedigine inanmak istedigimiz canli türü de denilebilir. &amp



* 'Sorgulanmamış hayat yaşanmamıştır. Geceleyin kendisini sorgulamayan mutlu bir aptaldır'



diyen felsefecidir.



* "bildiğim bir şey varsa o da hiç bir şey bilmediğimdir." sözüyle beni benden alan düşünür.



* 'akıllı aşık, ihtiraslı aşıktan daha iyidir' diyen ilk çağ filozofudur.